Sprawa o ludobójstwo w Republice Południowej Afryki przeciwko Izraelowi zacznie się w tym tygodniu przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości w Hadze – co zatem stanie się przed sądem?
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS) odbędzie w tym tygodniu pierwsze rozprawy w sprawie o ludobójstwo wniesionej przeciwko Izraelowi przez Republikę Południowej Afryki, która żąda od rządu Netanjahu zaprzestania działań bojowych w Gazie.
Rozprawa zaplanowana na 11 i 12 stycznia ma wysoką stawkę dla Izraela, który po raz pierwszy w trwającym od kilkudziesięciu lat bojkocie Sądu Najwyższego ONZ zgodził się bronić przed 15 wybranymi sędziami w Hadze, w Holandia.
O co chodzi?
Republika Południowej Afryki wniosła sprawę do MTS pod koniec grudnia, zarzucając Izraelowi udział w „aktach ludobójczych” w Gazie podczas wypowiedzianej przez niego wojny przeciwko Hamasowi i zwracając się do sądu o zatwierdzenie środka tymczasowego, który uniemożliwiłby siłom obronnym kraju kontynuowanie działań śmiercionośnych operacji w regionie.
Zdaniem tego afrykańskiego kraju Izrael naruszyłby swoje zobowiązania wynikające z Konwencji o ludobójstwie. 84-stronicowy dokument złożony przez Republikę Południowej Afryki oskarża Izrael o popełnienie w Gazie czynów, które „mają ludobójczy charakter, ponieważ mają na celu doprowadzenie do zniszczenia znacznej części palestyńskiej grupy narodowej, rasowej i etnicznej”.
Według ministerstwa zdrowia Gazy od początku konfliktu w izraelskich atakach zginęło ponad 22 000 Palestyńczyków, w większości kobiety i dzieci. Wojnę wywołał atak Hamasu na Izrael 7 października, w którym zginęło 1200 osób, głównie cywilów.
Izrael „z obrzydzeniem” zaprzeczył oskarżeniom Republiki Południowej Afryki, nazywając to twierdzenie „bezpodstawnym” i ogłaszając, że będzie się bronił w sądzie – jest to decyzja, która utrudni izraelskiemu rządowi odrzucenie jakiegokolwiek ewentualnego wyroku skazującego.
Jak Izrael będzie się bronił?
W sprawie Republiki Południowej Afryki stwierdzono, że niezbędny zamiar ludobójstwa – który jest bardzo szczególną cechą zbrodni ludobójstwa podlegającej udowodnieniu – w tym konkretnym przypadku „może być poparty wzorcem postępowania izraelskiego wojska, ale także kilkoma publicznymi oświadczeniami przekazane przez kilku izraelskich przedstawicieli i urzędników” – powiedziała TylkoGliwice Maria Varaki, wykładowca prawa międzynarodowego na Wydziale Studiów Wojennych w King’s College w Londynie.
Jednak według Alonso Gurmendi Dunkelberga, wykładowcy stosunków międzynarodowych w King’s College, byłby to aspekt, który Izrael prawdopodobnie zakwestionuje.
„W przypadku ludobójstwa trzeba chcieć popełnić przestępstwo z konkretnym zamiarem zniszczenia grupy jako takiej, zniszczenia grupy dlatego, że jest tą grupą” – powiedział TylkoGliwice.
„I to jest najtrudniejsza część, na której, jak sądzę, skupi się obrona Izraela. Będzie albo argumentować, że sama nie popełnia tego czynu, albo argumentować, że nie stworzyła warunków, które czynią Gazę niezdatną do zamieszkania, podkreślając, że pozwala na przejazd ciężarówkom przewożącym pomoc”.
Ile czasu zajmie MTS podjęcie decyzji?
Na rozprawie w dniach 11 i 12 stycznia nie zostaną jeszcze rozpatrzone zasadności sprawy o ludobójstwo przeciwko Izraelowi, a jedynie podjęta zostanie decyzja w sprawie środków tymczasowych, o które zwróciła się Republika Południowej Afryki w trybie pilnym. Zdaniem ekspertów ta ostatnia decyzja może zapaść od kilku tygodni do jednego lub dwóch miesięcy po przesłuchaniu.
„Jeśli sąd zastosuje się do tego, co zrobił w poprzednich sprawach Gambia przeciwko Birmie lub Ukraina przeciwko Rosji – w których obie powoływały się na Konwencję o ludobójstwie – spodziewam się, że za kilka tygodni sąd wyda nakaz tymczasowy (na pytanie Republiki Południowej Afryki)” – powiedział Varaki.
Gurmendi powiedział, że jeśli chodzi o istotę sprawy o ludobójstwo, „może minąć kilka lat”, zanim sąd wyda wyrok.
Co skazanie oznaczałoby dla Izraela?
Co najważniejsze, MTS – główny organ sądowy Organizacji Narodów Zjednoczonych – nie ma uprawnień do wszczynania postępowań karnych, chociaż jego orzeczenia mają pewną wagę w społeczności międzynarodowej. Skazanie za ludobójstwo ma ogromny wpływ na pozycję kraju na arenie międzynarodowej.
„Konwencja o ludobójstwie zajmuje się zbrodnią zbrodni. Dlatego kilka osób pragnie takiego przekonania” – powiedział Varaki. „Nie mówię wyłącznie o bieżącym przypadku. Ogólnie rzecz biorąc, chcą wyroku skazującego, ponieważ uważają, że jest to najgorszy wyrok w historii”.
Chociaż Izrael miałby prawny obowiązek podjąć działania w związku z potencjalną zgodą MTS w sprawie środków tymczasowych żądanych przez Republikę Południowej Afryki, Gurmendi Dunkelberg powiedział, że istniały precedensy przypadków nieprzestrzegania przepisów, w tym w USA.
„Problem polega na tym, że (jeśli chodzi o) egzekwowanie prawa, nie ma międzynarodowej policji, która zapukałaby do twoich drzwi i powiedziała: «Naruszasz polecenie sędziego, zamykam cię za obrazę sądu lub coś w tym rodzaju.» Tak naprawdę wszystko zależy od tego, co inne państwa mogą i robią” – powiedział.
„Zakładając, że Izrael nie zastosuje się do nakazu – który nie został wydany, Izrael mógłby go po prostu zastosować – wtedy inne państwa mogłyby być w stanie wywrzeć presję na Izrael (aby to zrobił)”. Wyrok skazujący może osłabić poparcie zachodnich sojuszników dla wojny Izraela w Gazie.
