Nowy Parlament Europejski, następna Komisja Europejska i Rada Europejska będą miały przed sobą długą drogę, aby przygotować się na kolejne dziesięciolecia globalnego zrównoważonego rozwoju. Eksperci ONZ i EKES-u piszą, że wspólne potwierdzenie zaangażowania UE na rzecz celów zrównoważonego rozwoju to wyraźny krok naprzód.
W czerwcu tego roku obywatele UE nie tylko wybiorą nowy Parlament Europejski i wytyczą drogę do utworzenia kolejnej Komisji Europejskiej – obie będą sprawować swoje obowiązki do 2029 r. – ale także stworzą podstawy pod przyszłość UE i jej globalną rolę już w następną dekadę.
Partie polityczne prowadzące kampanię na rzecz wyborów europejskich i przyszłych przywódców UE mają historyczne obowiązki.
Europejscy obywatele i społeczeństwo obywatelskie, partie polityczne i instytucje europejskie muszą wzmacniać europejską demokrację, spójność społeczną i dobrobyt w granicach planety oraz wzmacniać globalne zaangażowanie UE na rzecz opartego na współpracy porządku świata.
Do roku 2030 należy podjąć zdecydowane działania, aby uniknąć nieodwracalnych środowiskowych i niebezpiecznych społecznych punktów krytycznych oraz aby utrzymać obietnicę osiągnięcia globalnych celów, w tym Agendy 2030 z jej 17 celami zrównoważonego rozwoju oraz Porozumienia klimatycznego z Paryża.
Nowi przywódcy UE będą również odpowiedzialni za uzgodnienie kolejnego siedmioletniego budżetu UE (2028–2035) i wynegocjowanie globalnej agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju, aby kontynuować realizację celów zrównoważonego rozwoju po roku 2030.
Partie polityczne i przyszli przywódcy UE muszą położyć podwaliny pod nowy Europejski Ład na rzecz Przyszłości, który będzie odpowiedzią na liczne kryzysy poprzez wdrożenie Agendy 2030 i Porozumienia Klimatycznego z Paryża w ambitny, zintegrowany i spójny sposób, w tym w dłuższym Perspektywa terminowa dla UE do połowy stulecia.
Cele zrównoważonego rozwoju przyjęte przez wszystkie państwa członkowskie ONZ w 2015 r. wzywają do zintegrowanych działań na rzecz promowania dobrobytu społecznego i gospodarczego, zrównoważenia środowiskowego oraz współpracy globalnej.
Jednak w połowie okresu żaden z 17 celów zrównoważonego rozwoju nie jest na dobrej drodze do osiągnięcia na całym świecie do 2030 r. 85% ze 140 skontrolowanych celów zrównoważonego rozwoju spada lub postęp jest bardzo ograniczony.
Postęp Europy w realizacji celów zrównoważonego rozwoju jest zbyt ograniczony
Ludzkość osłabia biologiczną i fizyczną odporność systemów Ziemi.
Dowody naukowe wskazują na zwiększone prawdopodobieństwo osiągnięcia niebezpiecznych i nieodwracalnych środowiskowych punktów krytycznych w ciągu tej dekady.
Na całym świecie spójność społeczna znajduje się pod presją. Międzynarodowa architektura finansowa nie kieruje globalnych oszczędności na inwestycje w cele zrównoważonego rozwoju w wymaganym tempie i skali.
Europa odgrywała ważną rolę lidera w zakresie zrównoważonego rozwoju jeszcze przed przyjęciem celów zrównoważonego rozwoju w 2015 r.
Po wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2019 r. i utworzeniu obecnej Komisji UE podjęła ambitny program transformacji i jako pierwszy kontynent przyjęła odważne zobowiązanie do zerowej emisji netto do połowy stulecia – za pośrednictwem Europejskiego Zielonego Ładu.
W lipcu 2023 r. UE przedstawiła swój pierwszy dobrowolny przegląd na forum ONZ, w którym szczegółowo opisał swoje postępy we wdrażaniu Agendy 2030.
Niedawno, w listopadzie ubiegłego roku, Parlament Europejski przyjął ważne wnioski dotyczące zmiany Traktatów UE, aby wzmocnić realizację celów zrównoważonego rozwoju, w tym bardziej ambitne postanowienia mające na celu ograniczenie globalnego ocieplenia i ochronę różnorodności biologicznej, zdrowia, edukacji, zatrudnienia i postępu społecznego.
Jak jednak pokazuje opublikowany w czwartek raport na temat zrównoważonego rozwoju Europy 2023/24 (ESDR), postęp w Europie w realizacji celów zrównoważonego rozwoju jest zbyt ograniczony.
Konieczne jest kompleksowe podejście
UE i państwa członkowskie również słabo radzą sobie z międzynarodowym indeksem efektu ubocznego. Cele zrównoważonego rozwoju podkreślają znaczenie niepozostawiania nikogo w tyle, mimo że nadal istnieją różnice w warunkach życia i możliwościach pomiędzy grupami ludności w Europie.
UE nadal brakuje kompleksowego podejścia, aby naprawdę zintegrować Europejski Zielony Ład na rzecz Europy neutralnej dla klimatu, a także inne przekształcenia w szerszą nadrzędną strategię mającą na celu osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju oraz ich wymiaru społecznego i międzynarodowego.
Pandemia Covid-19, wojna na Ukrainie i napięcia geoekonomiczne zmieniły priorytety polityczne i zasoby finansowe.
W połączeniu z rosnącą fragmentacją społeczną i polaryzacją polityczną doprowadziły one do sprzeciwu wobec bardziej ambitnego prawodawstwa UE mającego na celu wdrożenie Europejskiego Zielonego Ładu i innych polityk mających na celu promowanie spójności społecznej i równości.
Nie może to jednak być czas na wycofywanie się lub rozwodnienie tego, co zostało uzgodnione i osiągnięte. Zamiast tego europejscy obywatele i partie polityczne powinni wykorzystać nadchodzące wybory europejskie do położenia podwalin pod nowy Europejski Ład na przyszłość.
Porozumienie to musi być porozumieniem ekologicznym i społecznym, do czego od lat wzywał Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES).
Pilnie potrzebne są sojusze liderów myślących, którzy mogą zbudować realne koalicje polityczne, aby dążyć do naprawdę zrównoważonego – i bardziej sprawiedliwego – rozwoju, zarówno na świecie, jak i w Europie.
Zidentyfikowano działania priorytetowe
Zidentyfikowaliśmy 10 działań priorytetowych dla przyszłych przywódców UE, zaczynając od działań wewnętrznych. Po pierwsze, UE i państwa członkowskie muszą zareagować na poważne niebezpieczeństwo wystąpienia negatywnych „społecznych punktów krytycznych”, wzmacniając ambicje społeczne UE i znacząco zmniejszając ryzyko ubóstwa i wykluczenia społecznego obywateli i społeczności europejskich. Jest to podstawowy warunek akceptacji innych reform.
UE powinna również podwoić wysiłki na rzecz osiągnięcia zerowej emisji netto w UE do 2050 r., wprowadzając istotne przełomy do 2030 r. Musi temu towarzyszyć silniejsza rola władz regionalnych i lokalnych we wdrażaniu celów zrównoważonego rozwoju, inwestycjach i monitorowaniu.
Następna grupa priorytetów ma na celu wzmocnienie międzynarodowego przywództwa UE w zakresie zrównoważonego rozwoju do roku 2030 i w dalszej perspektywie.
Wzywamy przywódców UE i państwa członkowskie do przyspieszenia wysiłków na rzecz ograniczenia negatywnych międzynarodowych skutków ubocznych, zwłaszcza tych wynikających z niezrównoważonych łańcuchów dostaw, oraz do odegrania aktywnej roli w transformacji w kierunku bardziej zrównoważonego i sprawiedliwszego systemu handlu.
Należy w dalszym ciągu wykorzystywać Zespół Europy na potrzeby globalnej dyplomacji na rzecz zrównoważonego rozwoju, w tym wzmacniania różnorodnych i uniwersalnych formatów, zwłaszcza Organizacji Narodów Zjednoczonych.
A ponieważ brak przestrzeni fiskalnej jest główną przeszkodą w postępie w zakresie celów zrównoważonego rozwoju w krajach o niskich i średnich dochodach, wzywamy UE i państwa członkowskie do wsparcia ambitnej reformy globalnej architektury finansowej.
UE powinna również ponownie skoncentrować swoje partnerstwa międzynarodowe na celach zrównoważonego rozwoju i przejść w kierunku współpracy przemieniającej obie strony, aby osiągnąć cele zrównoważonego rozwoju.
Przed nami długa droga, ale istnieje jasna droga naprzód
Ostateczne priorytety mają charakter bardziej operacyjny. Aby „zrealizować ten cel”, UE powinna kontynuować wysiłki na rzecz uruchomienia obecnego siedmioletniego budżetu i dodatkowych zasobów finansowych utworzonych w następstwie Covid-19 – za pośrednictwem NextGenEU oraz Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności – w kierunku zrównoważonego rozwoju.
Ponadto kolejne wieloletnie ramy finansowe na lata 2028–2035 muszą integrować, utrzymywać i zwiększać całkowity poziom finansowania, aby w wystarczającym stopniu sfinansować wymaganą transformację w głębi następnej dekady.
Instytucjonalizując włączenie celów zrównoważonego rozwoju do planowania strategicznego, koordynacji makroekonomicznej, procesów budżetowych, misji badawczych i innowacyjnych oraz innych instrumentów polityki, UE i państwa członkowskie mogą przyspieszyć poważne transformacje i zapewnić sprawiedliwą transformację.
Na koniec wzywamy przyszłych przywódców UE do ustanowienia nowych stałych mechanizmów ustrukturyzowanego i znaczącego zaangażowania w ścieżki i polityki dotyczące celów zrównoważonego rozwoju ze społeczeństwem obywatelskim, młodzieżą i w parlamencie europejskim.
Nowy Parlament Europejski, następna Komisja Europejska i Rada Europejska mają przed sobą długą drogę, aby przygotować się na kolejne dziesięciolecia globalnego zrównoważonego rozwoju. Wyraźnym rozwiązaniem jest wspólne potwierdzenie zaangażowania UE na rzecz celów zrównoważonego rozwoju.
