Europa po raz kolejny staje przed wyborem między pozytywną wizją centryzmu a podziałem, strachem i gniewem ekstremów. A wynik wyborów do Parlamentu Europejskiego w czerwcu sprawił, że debata ta jest daleka od rozstrzygnięcia.
Mimo że nowa prawica zyskuje na sile w niektórych miejscach, ogólnie rzecz biorąc, równowaga sił w Europie pozostaje taka sama. Ale chociaż wydaje się, że w Europie nie ma wielkiego apetytu na populizm i ekstremizm, istnieją głębokie i prawdziwe żale, które, jak uważa zbyt wielu, nie zostały wystarczająco rozwiązane przez polityczne centrum.
Partie ekstremistyczne i populistyczne wykorzystują prawdziwe obawy i frustracje — nie wymyślają ich. Identyfikują je i wzmacniają, wykorzystując ich rezonans wśród niezadowolonej opinii publicznej. Tak więc siła nowej prawicy nie pochodzi z jakości jej idei — w rzeczywistości ich uproszczone rozwiązania są skazane na porażkę. Raczej wynika ze zdolności rozumienia i podkreślania obaw ludzi.
Niezależnie od tego, czy chodzi o zmiany, jakie migracja może przynieść tożsamości narodowej, redundancje stworzone przez postęp technologiczny czy rosnące koszty utrzymania, obawy ludzi są prawdziwe i zrozumiałe. Problemem nie są ci, którzy idą do urn, powodowani tymi obawami i głosują na kogoś, kto ich zdaniem ich rozumie. Problemem jest skuteczniejsze przekazywanie centrowego przesłania.
Centryzm może wygrać spór merytoryczny — ma rozwiązania złożonych wyzwań, przed którymi stoi dziś Europa. Ale jego zwolennicy najpierw muszą przekonać duże rzesze społeczeństwa, że szczerze rozumieją te obawy.
W swoim pierwszym przemówieniu zwycięskim prezydent Francji Emmanuel Macron powiedział: „Zrobię wszystko, abyście nigdy więcej nie mieli powodu, by głosować na skrajności”. To powinno być centrowym okrzykiem bojowym. Wyzwaniem jest danie wyborcom jasnej alternatywy, a także nawiązanie kontaktu z ich prawdziwymi obawami o przyszłość. Ponieważ, jak pokazały ostatnie wydarzenia we Francji, nawet skuteczne i odważne reformy mogą nie być wystarczające, jeśli nie są przekonujące.
Dopiero gdy naprawdę zrozumiemy ból, jaki odczuwają ludzie, będziemy mogli pracować nad rozwiązaniami, które zapewnią dwie najważniejsze rzeczy, jakie centrowcy wnoszą do polityki – nadzieję i pragmatyzm.
Centryzm jest z natury pełen nadziei na przyszłość, na naszą wspólną zdolność do zmiany trajektorii społeczeństwa i rozwiązywania najbardziej skomplikowanych problemów. Powinien obejmować liberalny patriotyzm, który łączy miłość do kraju i zaangażowanie w liberalne wartości demokratyczne, wraz z silnym działaniem na rzecz efektywnego multilateralizmu i transnacjonalizmu — rzeczy, które spajają nasze narody.
Jeśli ekstremiści kładą nacisk na politykę tożsamościową, centryzm musi podkreślać siłę naszej wspólnej tożsamości, przedstawiając pozytywną wizję narodową dla krajów, które kochamy, i silne zaangażowanie w globalne rozwiązania.
A podczas gdy ekstremiści podkreślają uproszczone podejście, centryzm musi tłumaczyć, jak niepraktyczne są rozwiązania oferowane przez nową prawicę — i jak bardzo pogorszy to sytuację ludzi.
Centryzm w Europie będzie musiał również zająć się konkurującymi napięciami między większą integracją a lokalną tożsamością, globalizacją a lokalnym przemysłem oraz zagrożeniami dla bezpieczeństwa i swobód obywatelskich. Te napięcia istnieją i tylko poprzez dążenie do ich skutecznego zrównoważenia politycy mogą naprawdę twierdzić, że są pragmatyczni. A ten pragmatyzm musi zostać przekuty w rzeczywiste rezultaty, inicjatywy, które poprawią życie ludzi i będą miały namacalny wpływ na ich codzienne życie.
Na koniec, obok nadziei i pragmatyzmu, które naturalnie przychodzą do centryzmu, musi on również oferować jasną wizję w kwestiach zasadniczych — coś, co już dzieje się w przypadku transformacji cyfrowej i zielonej. Nie ma tu miejsca na dzielenie różnicy między prawicą a lewicą ani na szukanie konsensusu opartego na najniższym wspólnym mianowniku. Silna polityka centrowa wyznacza jasną ścieżkę do posiadania przyszłości.
Więc kiedy rozmyślamy nad wynikami wyborów tego lata i wyciągamy z nich wnioski, nadszedł czas, aby europejscy centryści spojrzeli w przyszłość. Odpowiedź na wzrost nieliberalnej prawicy nie nadejdzie od nieliberalnej lewicy. I podczas gdy nasi przyjaciele z głównego nurtu prawicy i lewicy będą kuszeni, aby uspokoić ekstrema, to centryści muszą pozostać nieugięci.
Socjaldemokraci lub konserwatyści mogą czuć, że lepiej im będzie, jeśli zbudują sojusze z ekstremami politycznego spektrum. Muszą jednak oprzeć się syreniemu śpiewowi populizmu i pokazać, że umiarkowana i pragmatyczna polityka może przynieść efekty.
