Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen obiecała posłom do Parlamentu Europejskiego komisarza europejskiego z mandatem w sprawie mieszkalnictwa, obszaru o ograniczonych kompetencjach Unii. Jak te nowe uprawnienia mogłyby ujawnić się w praktyce?
Między 2010 r. a końcem 2023 r. średnie czynsze w UE wzrosły o prawie 23%, a ceny domów o prawie 48%, co wywołało protesty w miastach takich jak Dublin, Amsterdam i Lizbona przeciwko utracie możliwości „zakupów”.
Brak tanich mieszkań i rosnące koszty życia były nawet głównym tematem krajowych i europejskich kampanii wyborczych. Dlatego też, starając się o zgodę posłów do Parlamentu Europejskiego, von der Leyen w swoim przemówieniu przed Parlamentem Europejskim dołożyła wszelkich starań, aby rozwiać te obawy.
„Ludzie mają trudności ze znalezieniem niedrogiego mieszkania” – powiedział przewodniczący europejskiej władzy wykonawczej podczas sesji plenarnej w Strasburgu w połowie lipca. „Chcę, aby ta Komisja wspierała ludzi tam, gdzie jest to najważniejsze, a jeśli ma to znaczenie dla Europejczyków, ma to znaczenie dla Europy. »
W swoich wytycznych politycznych dla przyszłej Komisji Europejskiej von der Leyen podkreślił pilną potrzebę stawienia czoła kryzysowi na rynku mieszkaniowym, proponując pierwszy europejski plan na rzecz niedrogich mieszkań i komisarza odpowiedzialnego za ten obszar polityki, tak jak domagali się tego Socjaliści jako warunek wsparcia jego druga kadencja.
„Unia powinna zaproponować plan mieszkaniowy, który nie będzie skierowany tylko do najbardziej potrzebujących, ale będzie stanowił reakcję na kryzys, który dotyka wszystkich, wiadomo: studentów, rodziny niepełne, rodzice samotnie wychowujący dzieci, młodzi pracownicy…”, David Rinaldi, dyrektor ds. polityki w Europejskiej Fundacji Studiów Postępowych (FEPS), powiedział TylkoGliwice.
Jak dotąd istnieje jednak znaczna luka inwestycyjna w mieszkalnictwo socjalne i niedrogie, a państwa członkowskie mogą wykorzystywać fundusze publiczne jedynie w celu dotarcia do grup najbardziej bezbronnych.
„Jeśli chodzi o pomoc państwa, chcielibyśmy, aby mieszkania socjalne i niedrogie dla wszystkich – poza grupami znajdującymi się w niekorzystnej sytuacji lub grupami społecznymi o mniejszych szansach – zostały uznane za usługę świadczoną w ogólnym interesie gospodarczym” – oświadczył Christophe Rouillon, prezes PES grupy w Europejskim Komitecie Regionów (KR).
Mieszkalnictwo nie było priorytetem w dyskusjach na szczeblu UE, a ministrowie ds. mieszkalnictwa wznowili wspólne dyskusje na temat europejskich wyzwań w tym obszarze polityki dopiero w 2022 r., po dekadzie impasu. Socjaliści, lewica i organizacje społeczeństwa obywatelskiego twierdzą jednak, że można zrobić znacznie więcej na poziomie UE, aby zaradzić temu kryzysowi, zaczynając od komisarza lub wiceprzewodniczącego posiadającego mandat do promowania dialogu i inwestycji.
„UE może wpływać na mieszkalnictwo poprzez regulacje finansowe, prawo konkurencji, efektywność energetyczną, standardy regulacyjne i planowanie, politykę spójności, działania klimatyczne, politykę miejską/wiejską i społeczną” – dodał pan Rouillon.
Aby zaradzić rosnącej luce inwestycyjnej, plany polityczne von der Leyen obejmą także przegląd zasad pomocy państwa, aby zapewnić państwom członkowskim większą elastyczność we wspieraniu mieszkalnictwa, a także propozycję umożliwienia państwom członkowskim podwojenia inwestycji przewidzianych w ramach polityki spójności na niedrogie mieszkania.
„Będziemy współpracować z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym nad ogólnoeuropejską platformą inwestycyjną na rzecz niedrogiego i zrównoważonego budownictwa mieszkaniowego, aby przyciągnąć więcej inwestycji prywatnych i publicznych” – czytamy w programie politycznym.
Dodatkowe środki będą pochodzić z Funduszu Klimatu Społecznego, z którego w latach 2026–2032 zostanie uruchomionych co najmniej 86,7 miliarda euro na działania i inwestycje mające na celu wsparcie grup najbardziej bezbronnych, mówi przewodniczący wykonawczy UE.
Reguluj wynajem krótkoterminowy jak Airbnb, żądaj socjalistów
Część kluczowych propozycji socjaldemokratów w sprawie mieszkalnictwa, w tym wiążące cele w zakresie wyeliminowania bezdomności do 2029 r. oraz inicjatywa legislacyjna regulująca czynsze krótkoterminowe, nie znalazła się w programie politycznym prezydenta.
„Dla niektórych osób (Airbnb i inne platformy) jest źródłem dochodu, ale nie powinno w żaden sposób zagrażać jakości życia w mieście” – powiedział Rinaldi, ponieważ rosnące ceny mieszkań i czynsze skłaniają niektórych obywateli do opuszczenia miasta ośrodków miejskich.
Średnio w całej UE w 2022 r. na mieszkanie wydano 19,6% dochodu rozporządzalnego obywateli, ale w przypadku osób uznawanych za zagrożone ubóstwem (z dochodem do dyspozycji poniżej 60% mediany krajowej dochodu) koszty mieszkania stanowiły prawie 38% ich dochodu do dyspozycji.
Dyrektor polityczny FEPS podkreślił, że blok mógłby zapewnić wytyczne i ramy dla ośrodków miejskich, aby mogły opierać się na sukcesie niektórych inicjatyw lokalnych, takich jak środki ograniczające wprowadzone w Barcelonie w celu stawienia czoła kryzysowi mieszkaniowemu.
Jeśli chodzi o walkę z bezdomnością, która dotyka około 890 000 osób w UE, według raportu za 2023 r. opublikowanego przez FEANTSA, w programie politycznym nadal nie ma konkretnej propozycji.
Mieszkalnictwo to także temat, w przypadku którego ważna jest wymiana dobrych praktyk, stwierdził w wywiadzie dla TylkoGliwice eurodeputowany Li Andersson (Finlandia/Lewica), przewodniczący Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych.
„Są kraje, takie jak Finlandia, które dużo pracowały nad problemem bezdomności i od długiego czasu osiągają bardzo dobre wyniki, co pokazuje, że tego rodzaju problemy społeczne można rozwiązać” – stwierdziła.
„Bezdomność to problem mieszkaniowy, najpilniejszy” – napisał dyrektor FEANTSA Freek Spinnewijn w X po tym, jak Ursula von der Leyen ogłosiła utworzenie komisarza ds. mieszkalnictwa, dodając: „Upewnijcie się, że walka z bezdomnością należy do ich obowiązków. »
Ursula von der Leyen dała państwom członkowskim czas do 30 sierpnia na nominowanie dwóch kandydatów do kolegium komisarzy na kolejną pięcioletnią kadencję. Dopiero wtedy zdecyduje, kto będzie kierował którym portfolio i jakie będą jego umiejętności.
