Przed wojną uciekło 20% ludności Ukrainy. Ponad połowa z nich znalazła schronienie w Europie, zwłaszcza w Polsce, Niemczech i Czechach. Ale mniejsze kraje, takie jak Estonia, również otwierają swoje drzwi proporcjonalnie do liczby ludności.
Według Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR) rok po rozpoczęciu wojny na Ukrainie w całej Europie zarejestrowanych jest ponad 8 milionów ukraińskich uchodźców.
Nieco ponad połowa wygnanych obywateli Ukrainy – 4,8 mln – uciekła do państwa członkowskiego UE i Wielkiej Brytanii. W liczbach bezwzględnych najwięcej ukraińskich uchodźców w 2023 roku przyjmą Polska (1,5 mln) i Niemcy (1 mln).
W każdym z nich mieszka dwa razy więcej Ukraińców niż w Republice Czeskiej (490 000), która według danych UNHCR jest trzecim co do wielkości państwem członkowskim UE, które przyjmuje uchodźców z Ukrainy.
Wysiłek nie ma takiej samej wagi w zależności od wielkości kraju. Pod względem liczby uchodźców na 1000 mieszkańców Estonia (50,5‰) i Czechy (46,6‰), a następnie Polska (41,5‰) odnotowują najwyższy wskaźnik uchodźców z Ukrainy, ponownie według danych UNHCR.
Ten exodus jest największą i najszybszą migracją uchodźców w Europie od czasu drugiej wojny światowej. Cztery dni po wybuchu konfliktu UNHCR naliczył już 500 000 uchodźców.
W odpowiedzi na tę sytuację Unia Europejska utworzyła 4 marca 2022 r. nadzwyczajny system „tymczasowej ochrony wysiedleńców” dla Ukraińców uciekających przed wojną. Liczba decyzji przyznających ochronę osiągnęła szczyt w marcu i kwietniu 2022 r., a następnie w większości UE spadła Państwa.
Uchodźcami są głównie kobiety z małymi dziećmi. Według danych zebranych przez Europejski Instytut Statystyczny Eurostat z państw członkowskich 64% z 3,8 miliona osób korzystających z tymczasowej ochrony to kobiety, a jedna trzecia to dzieci. Zdecydowana większość tych nieletnich (78%) to osoby poniżej 14 roku życia.
Czy kraje graniczące z Ukrainą przyjmują najwięcej uchodźców?
Według danych UNHCR ponad połowa z 8 milionów ukraińskich uchodźców w Europie (4,8 miliona) przebywa w krajach graniczących z Ukrainą: na Węgrzech, w Polsce, Rumunii, Słowacji, ale także w Mołdawii, Białorusi i Rosji. 2 miliony z nich są zarejestrowane w przygranicznych państwach członkowskich i Mołdawii.
Pozostałe 2,8 miliona znajduje się w Rosji i na Białorusi, czyli w krajach, które w sytuacji zagrożenia zmieniającej się linii frontu mogą czasami stanowić jedyną ratunek. Wielu Ukraińców ma także krewnych w Rosji.
Władze ukraińskie oskarżają jednak swojego wroga o deportacje do Rosji wbrew ich woli, w tym także dzieci.
W samej Unii Europejskiej Polska jest głównym celem uchodźców z Ukrainy. Na początku konfliktu w samym marcu kraj przyznał 675 000 tymczasowych zabezpieczeń.
Drugim pod względem ważności krajem pod względem ochrony tymczasowej są Czechy, choć przyznano w nich 2,5 razy mniej żądań niż Polska.
Pozostałe trzy państwa członkowskie graniczące z Ukrainą rozpatrzyły w marcu 2022 r. znacznie mniej wniosków niż inne kraje położone dalej w UE, takie jak Hiszpania, która ma największą liczbę wniosków po Polsce, Czechach i Słowacji.
W grudniu liczba obywateli Ukrainy korzystających z tymczasowej ochrony jest nieco bardziej rozproszona w całej UE, a przemieszczanie się z jednego państwa członkowskiego do drugiego wynika czasami z możliwości, jakie stwarza diaspora ukraińska.
„Przybycie uchodźców umożliwiła kobieta, która mieszka w tej wsi od dziesięciu lat i która najpierw chciała uchronić swoich bliskich przed niebezpieczeństwem, a potem skorzystała z okazji, aby sprowadzić innych rodaków, którzy nie mieli dokąd się udać ”, relacjonował w maju specjalny korespondent TylkoGliwice Carlos Marlasca z wioski niedaleko Toledo w Hiszpanii. Podobnie było w przypadku dwóch Ukrainek, z którymi w marcu przeprowadzono wywiady we Włoszech, ponieważ znały osobę, która już mieszka we Włoszech.
Polska, Czechy, Włochy i Hiszpania były już krajami z największą liczbą obywateli Ukrainy posiadających zezwolenia na pobyt na koniec 2021 roku, przed rozpoczęciem otwartej wojny z Rosją.
Które państwa członkowskie UE przyjmują najwięcej ukraińskich uchodźców w stosunku do ich populacji?
Jednak wysiłki nie są takie same w przypadku wszystkich krajów przyjmujących obywateli Ukrainy uciekających przed wojną. Średnio w całym 2022 r. i w stosunku do liczby ludności Czechy przyjęły najwięcej beneficjentów tymczasowej ochrony przyznanej przez UE – na 1000 mieszkańców przypadało prawie 36 uchodźców.
W grudniu 2022 r. w kraju nadal przebywało 41‰ uchodźców, a liczba ta stale rosła przez cały rok.
Estonia, mały kraj liczący około 1 miliona mieszkańców, na koniec grudnia gościła prawie 29 Ukraińców na 1000 mieszkańców
Na koniec roku w Polsce na 1000 mieszkańców przypadało jeszcze nieco ponad 25 obywateli Ukrainy, jednak od września odsetek ten stale spada, w miarę jak Ukraińcy przeprowadzali się do innych krajów europejskich lub wracali na Ukrainę.
Na przykład Rumunia, Dania, Litwa, Cypr i Finlandia odnotowały w ostatnich miesiącach gwałtowny wzrost udziału ukraińskich uchodźców w populacji.
Francja, Grecja, Włochy, Malta i Węgry utrzymały przez cały rok niski odsetek przyjętych Ukraińców w stosunku do ich populacji, a najniższy wskaźnik uchodźców w grudniu 2022 r.
Integracja tych Ukraińców pozostaje wyzwaniem dla każdego państwa członkowskiego i wymaga edukacji dla dzieci i pracy dla dorosłych.
