Najbardziej bezbronne ofiary rosyjskiej agresji na Ukrainę powinny być traktowane priorytetowo w przyszłym międzynarodowym mechanizmie odszkodowawczym, powiedziała TylkoGliwice sekretarz generalna Rady Europy Marija Pejčinović Burić.
Rada Europy – organ nadzorujący prawa człowieka na kontynencie z siedzibą w Strasburgu – utworzyła w maju „Rejestr szkód”, w celu katalogowania dowodów szkód i strat poniesionych przez Ukraińców i państwo ukraińskie w wyniku wojny rosyjskiej.
Uchwałę ustanawiającą Rejestr poparło 40 z 46 państw członkowskich Rady Europy, do których dołączyły także Kanada, Japonia i Stany Zjednoczone. Rosja została wydalona z Rady w marcu 2022 r. w związku z jej nielegalną inwazją na Ukrainę.
„Z pewnością ofiary i cywile należą do osób najbardziej bezbronnych i prawdopodobnie powinny w pierwszej kolejności zostać rozpatrzone ich wnioski. Ale oczywiście decyzja w tej sprawie należy do rejestru i jego stron” – powiedział w wywiadzie dla TylkoGliwice sekretarz generalny Burić w poniedziałek.
Burić powiedział, że prace nad uruchomieniem rejestru idą pełną parą, mając nadzieję, że roszczenia o odszkodowanie będzie można składać już w pierwszym kwartale 2024 r.
„W tej chwili Rejestr jest już utworzony. Jego siedziba mieści się w Hadze, a biuro antenowe będzie znajdowało się w Kijowie” – wyjaśnił Burić. „Mamy nadzieję, że na początku przyszłego roku będziemy tam mieli (biuro antenowe) i że będzie ono w pełni gotowe do pierwszego kwartału przyszłego roku”.
Rejestr szkód to dopiero pierwszy krok, aby zbrodnie Rosji na Ukrainie nie pozostały bezkarne. Burić powiedział, że kolejnym krokiem będzie utworzenie międzynarodowego mechanizmu kompensacyjnego, który mógłby obejmować specjalną komisję decydującą o przydziale płatności oraz fundusz roszczeń na pokrycie kosztów.
Rząd ukraiński zaproponował wykorzystanie zamrożonych rosyjskich aktywów do pokrycia szkód wyrządzonych ukraińskiej ludności cywilnej i odbudowy kraju po zakończeniu wojny. Nie podjęto jednak formalnej decyzji w sprawie mechanizmu finansowania.
„Będziemy współpracować ze społecznością międzynarodową w celu powołania komisji, całego mechanizmu odszkodowawczego i funduszu, który zasili środki mogące naprawić szkody wyrządzone na Ukrainie w wyniku rosyjskiej agresji” – powiedział Burić.
„Nie ma jeszcze jasnej koncepcji, w jaki sposób można go sfinansować, ale rozważane są różne koncepcje. Należy zadbać o to, aby niezależnie od tego, co będzie finansowane, odbywało się to zgodnie z praworządnością i standardów demokratycznych, które wyznaczyliśmy” – dodała.
Rejestr został opisany jako „historyczny” krok w kierunku zadośćuczynienia krzywdom ofiar wojny. Podobne próby rekompensaty w poprzednich konfliktach zakończyły się pewnym niepowodzeniem. Komisja Pojednawcza Narodów Zjednoczonych ds. Palestyny (UNCCP), której zadaniem była mediacja w konflikcie arabsko-izraelskim, przedstawiła kompleksową dokumentację strat poniesionych przez uchodźców palestyńskich, ale ostatecznie nie zapewniła odpowiedniego odszkodowania.
Konflikt w Gazie może mieć „wpływ na europejską ziemię”
Potępiając atak Hamasu na niewinną izraelskią ludność cywilną, Burić powiedział, że Rada Europy wzywa Izrael – wieloletniego partnera – do przestrzegania prawa międzynarodowego podczas swojej ofensywy w Gazie.
„Wierzymy, że jakakolwiek reakcja demokratycznego państwa na terroryzm powinna być zgodna z wartościami, które reprezentujemy. Dlatego naprawdę wzywamy Izrael, aby poszedł tą drogą” – powiedziała.
Burić powiedział, że „ogrom cierpień ludności cywilnej, zwłaszcza w Gazie” sugeruje, że do oblężonej enklawy powinna docierać większa pomoc humanitarna.
„Rada Europy jest organizacją pokojową i zwraca się do wszystkich państw członkowskich Rady Europy, ale także naszych partnerów, którzy są państwami demokratycznymi, o przestrzeganie prawa międzynarodowego” – powiedziała.
Burić uważa również, że konflikt może mieć oddźwięk w społeczeństwach europejskich i że narody powinny podjąć działania w celu ograniczenia antysemickich i antymuzułmańskich przestępstw z nienawiści.
„Żadna osoba nie powinna być traktowana inaczej ze względu na wiarę” – stwierdziła. „Każdy powinien czuć się bezpiecznie i swobodnie, mieszkając w Europie i korzystając z prawa do religii lub innych praw. Jest to bardzo podstawowy wymóg Europejskiej Konwencji Praw Człowieka”.
