„Musimy się zjednoczyć, aby umieścić ludzi i ponownie umieścić nasze człowieczeństwo w centrum polityki azylowej” – powiedziała Cate Blanchett prawodawcom w żarliwym przemówieniu przed Parlamentem Europejskim.
„Za dziesięć lat ludzie nadal będą tonąć na naszych brzegach, chyba że coś się zmieni” – powiedziała australijska aktorka, wspominając wrak statku w pobliżu Lampedusy, w którym w 2013 r. zginęło ponad 360 migrantów, oraz inne podobne zdarzenia, które miały miejsce od tego czasu.
„Złożone sytuacje wymagają złożonych rozwiązań. Wymagają dialogu. Wymagają współpracy, a nie krótkich frazesów czy sloganów. Jedynym sposobem jest znalezienie trwałych rozwiązań w krajach pochodzenia, tranzytu i przeznaczenia”.
Dwukrotna zdobywczyni Oscara przemawiała w środowe popołudnie jako Ambasador Dobrej Woli UNHCR, Agencji Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców, na zaproszenie przewodniczącej Parlamentu Europejskiego Roberty Metsoli. Obie strony odbyły dwustronne spotkanie przed udaniem się do sali posiedzeń plenarnych w Brukseli, gdzie Blanchett przemawiała przez ponad 20 minut pod czujnym okiem posłów do Parlamentu Europejskiego i zatłoczonej galerii gości, którzy wielokrotnie przerywali jej wystąpienie oklaskami.
„Na całym świecie przymusowe wysiedlenia przekroczyły już ponury próg 114 milionów ludzi. Wiele osób uwikłanych w ten wir odbyło niewiarygodnie niebezpieczną podróż w poszukiwaniu bezpiecznego miejsca” – stwierdziła Blanchett.
„Sprostanie wyzwaniom związanym z przymusowymi wysiedleniami i ruchami mieszanymi wymaga jedności, współpracy międzynarodowej, zasobów i cierpliwej pracy opartej na współczuciu, aby zająć się licznymi i nakładającymi się przyczynami, dla których ludzie „wyprowadzają się” ze swoich krajów.
Czerpiąc z zeznań uchodźców, których spotkała podczas swoich podróży jako Ambasador Dobrej Woli, aktorka poprosiła prawodawców, aby postawili się w sytuacji tych, którzy uciekają przed „katastrofalnymi doświadczeniami” w swoich ojczyznach i ryzykują życie, aby dotrzeć do bezpieczniejszego portu, mimo że wiedzą, że ich szanse na przeżycie są wyraźnie nikłe.
Jej prośba o życzliwość i empatię nabrała szczególnego znaczenia w kontekście kryzysu humanitarnego w Strefie Gazy, o którym wspomniała tylko krótko.
„Jak mówi poeta Warsan Shire, nikt nie opuszcza domu, jeśli dom nie jest paszczę rekina. Trzeba zrozumieć, że nikt nie wkłada swoich dzieci do łodzi, jeśli woda nie jest bezpieczniejsza niż ląd” – powiedziała.
Następnie Blanchett nalegał, aby posłowie do Parlamentu Europejskiego wykorzystali swoją władzę jako przedstawiciele społeczeństwa w celu stania na straży ducha Konwencji dotyczącej uchodźców z 1951 r. i obalenia „niebezpiecznych mitów” podsycających „zbyt wiele strachu i wrogości”, co było odniesieniem do twierdzeń często wykorzystywanych przez twardogłowych polityków w celu zaszczepienia u wyborców poczucie zagrożenia i niepewności.
Argument, że przyjęcie uchodźców stawia „zbyt duże wymagania” zasobom państwowym, uciska rynki pracy i podważa tradycyjne wartości, pokazuje nie tylko „monumentalny deficyt współczucia”, stwierdziła, ale także „lekceważenie historii”, jakim Europa była w przeszłości „ poprzecinane” przez ludzi uciekających przed wojnami, pogromami i innymi formami prześladowań.
„Jako przedstawiciele obywateli Europy proszę przypomnieć swoim wyborcom, że kraje o niskich i średnich dochodach przyjmują zdecydowaną większość, prawie 90% wszystkich osób przymusowo wysiedlonych” – powiedziała Blanchett, zwracając się bezpośrednio do posłów do Parlamentu Europejskiego na widowni.
„Zanieście im tę wiadomość. Podważcie fałszywe twierdzenia, które ostatecznie spowodują jedynie podziały w naszych społecznościach. Kozłowanie ofiarne często prowadzi do przemocy i niepokojów”.
W być może najbardziej politycznym momencie przemówienia Blanchett potępił „szkodliwą” politykę „eksternalizacji” – terminu opisującego wysiłki krajów zachodnich zmierzające do outsourcingu swoich obowiązków azylowych krajom sąsiadującym, a w niektórych przypadkach odległym.
Australia, ojczyzna Blanchetta, przez lata realizowała politykę migracyjną opartą na przetrzymywaniu nielegalnych imigrantów w ośrodkach detencyjnych na wyspach zamorskich, często przez bardzo długie okresy czasu. System znajdujący się obecnie w stanie gotowości został ostro skrytykowany przez ekspertów ONZ i organizacje pozarządowe zajmujące się pomocą humanitarną jako obelżywy i karzący.
Jednak w ostatnich latach inne bogate kraje ogłosiły podobne plany, w tym plan Wielkiej Brytanii z Rwandą, która utknęła w sporze prawnym, oraz zupełnie nowy plan Włoch z Albanią, ogłoszony zaledwie dwa dni temu.
„Jako Australijczyk mogę powiedzieć, że na własnej skórze przekonaliśmy się o niszczycielskich udrękach fizycznych i psychicznych, których doświadczyli uchodźcy podczas przetrzymywania ich na morzu. Szkody psychiczne poniesione przez tych, którzy ich strzegli, miliardy dolarów z pieniędzy podatników zmarnowane na obecnie zdyskredytowaną i w dużej mierze porzucone podejście” – powiedział Blanchett.
„I pozwolę sobie powiedzieć o wynikającym z tego wstydzie i żalu, jakie odczuwa obecnie wielu moich rodaków w związku z tą nieskuteczną i nieludzką polityką”.
Przemówienie zakończyło się owacją na stojąco ze strony posłów do Parlamentu Europejskiego i gości.
Blanchett, powszechnie uważana za jedną z najwybitniejszych aktorek XXI wieku, znana jest ze swojej imponującej prezencji na ekranie, swobodnej wszechstronności i zamiłowania do wcielania się w wymagające postacie w filmach autorskich. Jej obszerny katalog uznanych przez krytyków spektakli obejmuje m.in kolędaautorstwa Todda Haynesa; Aleja KoszmarówGuillermo Del Toro; Ciekawy przypadek Benjamina Buttona, autorstwa Davida Finchera; I Babel, Alejandro González Iñárritu; a także nagrodzone Oscarem role w filmach Lotnikautorstwa Martina Scorsese i Niebieski jaśminautorstwa Woody’ego Allena.
Wychwalana rola Blanchett w roli Lydii Tár, władczej głównej dyrygentki Filharmonii Berlińskiej, której przeszłe grzechy spowodowały spektakularny upadek z łask, przyniosła jej w tym roku ósmą nominację do Oscara.
