Naukowcy twierdzą, że choć narzędzia oparte na sztucznej inteligencji, takie jak ChatGPT, mogą pomóc uczniom mającym problemy z koncentracją i planowaniem, zbytnie poleganie na nich może hamować ich rozwój poznawczy.
Wykorzystanie sztucznej inteligencji (AI) w nauczaniu jest przedmiotem nieustającej debaty, a nauczyciele wciąż zmagają się z określeniem jej roli i opracowaniem skutecznych metod monitorowania jej wykorzystania.
Jednak w pewnych przypadkach sztuczna inteligencja może okazać się szczególnie pomocna dla uczniów, którzy mają trudności z funkcjami wykonawczymi, takimi jak koncentracja i uwaga, co może pomóc w przezwyciężeniu różnic w wynikach uczniów – wynika z nowych badań.
Najnowsze badanie przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu w Lund w Szwecji skupiło się na tym, jak nastoletni uczniowie postrzegają przydatność sztucznej inteligencji generatywnej w klasie.
„Odkryliśmy, że uczniowie z większymi zaburzeniami funkcji wykonawczych uważają narzędzia generatywnej sztucznej inteligencji za szczególnie przydatne w pracy szkolnej, zwłaszcza w wykonywaniu zadań domowych” – powiedział Johan Klarin, główny autor badania, psycholog szkolny i asystent badawczy na Uniwersytecie w Lund, w wywiadzie dla TylkoGliwice Next.
„Podkreśla to potencjał tych narzędzi jako pomocy wspierającej dla uczniów, którzy mają trudności z procesami poznawczymi kluczowymi dla sukcesu w nauce”.
Naukowcy odkryli związek między preferencjami i skłonnością studentów do korzystania ze sztucznej inteligencji a ich tendencją do doświadczania wyższego poziomu pewnych trudności, w tym problemów z planowaniem, regulacją emocjonalną i realizacją zadań.
Wyniki badań opublikowano w czasopiśmie Frontiers in Artificial Intelligence.
Badania opierały się na dwóch badaniach. Pierwsze badanie objęło 385 uczniów w wieku od 12 do 16 lat z czterech szkół podstawowych w południowej Szwecji.
Drugie badanie koncentrowało się na 359 nieco starszych uczniach w wieku od 15 do 19 lat, którzy uczęszczali do tej samej szkoły średniej.
Badania wykazały, że 14,8 proc. młodszych uczniów korzystało z generatywnej sztucznej inteligencji w ramach edukacji, podczas gdy wśród starszych nastolatków korzystała z niej ponad połowa (52,6 proc.).
Wśród chatbotów opartych na sztucznej inteligencji ChatGPT okazał się zdecydowanie najczęściej używanym narzędziem. Korzystało z niego 70% młodszych uczniów i 88,9% starszych.
Wspieranie uczniów bez utrudniania ich rozwoju
Z badania wynika, że uczniowie, którzy mieli trudności w nauce, takie jak trudności z planowaniem, hamowaniem i elastycznością poznawczą, uznali narzędzia AI za szczególnie pomocne w wykonywaniu zadań domowych.
Klarin wyjaśnia, że ponieważ uczniowie ci mogą mieć trudności z ukończeniem prac szkolnych, „narzędzie wspomagające, które poprowadzi ich przez ostatnie fazy pracy szkolnej, może zwiększyć prawdopodobieństwo ukończenia jej na czas”.
Wykorzystali również sztuczną inteligencję jako narzędzie kompensacyjne, pozwalające rozbić złożone zadania na mniejsze części lub przezwyciężyć trudności w planowaniu.
Naukowcy ostrzegają jednak, że stałe korzystanie z narzędzi AI w pracy szkolnej niesie ze sobą ryzyko nadmiernego polegania na nich.
Wykorzystywanie sztucznej inteligencji do wykonywania zadań może prowadzić do osłabienia rozwoju kluczowych umiejętności poznawczych, zwłaszcza w okresie dojrzewania, który jest kluczowym okresem dla rozwoju funkcji wykonawczych.
W rezultacie nadmierne poleganie na sztucznej inteligencji w tym okresie i traktowanie jej jako szybkiego rozwiązania, zamiast uczenia się, jak pokonywać trudności, może zaburzyć naturalny rozwój tych umiejętności u młodych uczniów, utrudniając im radzenie sobie ze złożonymi zadaniami w późniejszym życiu.
„Jeśli uczniowie będą polegać na sztucznej inteligencji generatywnej, aby zastąpić, a nie rozszerzyć swoje istniejące umiejętności, może to zahamować ich rozwój, a nawet doprowadzić do pogorszenia umiejętności poznawczych niezbędnych do pomyślnego ukończenia pracy szkolnej” – powiedział Klarin.
„Taka zmiana może mieć długofalowe konsekwencje, ponieważ umiejętności funkcjonowania w społeczeństwie są kluczowe nie tylko dla sukcesów akademickich, ale także dla szerszych celów życiowych” – dodał.
Jednak w miarę jak sztuczna inteligencja rozwija się błyskawicznie i coraz głębiej integruje się z edukacją, zwłaszcza w przypadku młodych uczniów, konieczne jest zadbanie o to, by sztuczna inteligencja była pomocna, ale nie wpływała na ich rozwój.
Według Klarina nauczyciele powinni konsekwentnie moderować wykorzystanie sztucznej inteligencji generatywnej i jej przeznaczenie, koncentrując się na jej stosowaniu jako narzędzia uzupełniającego, a nie zastępującego umiejętności uczniów.
„Najważniejszym priorytetem powinno być ustalenie jasnych standardów i wytycznych dotyczących bezpiecznego i efektywnego wykorzystania sztucznej inteligencji generatywnej w szkołach” – powiedział.
„Nauczyciele i społeczność naukowa muszą podjąć proaktywne działania, aby zapewnić, że postęp technologiczny będzie wzmacniał środowisko edukacyjne, a nie je utrudniał”.
