Rządy są na półmetku negocjacji i opinie co do szans na sukces przełomowych rozmów klimatycznych są podzielone.
Jutro (8 grudnia) rozpocznie się drugi tydzień szczytu klimatycznego COP28 w Dubaju. Jaki postęp poczyniono do tej pory, gdy delegaci udają się na zasłużony dzień odpoczynku?
Jak zawsze, zależy, kogo spytasz. Sułtan Al Jaber, prezydent COP Zjednoczonych Emiratów Arabskich, któremu powierzono zadanie nadzorowania negocjacji, na zewnątrz jest pozytywnie nastawiony.
„Myślę, że biorąc pod uwagę dynamikę, przyczepność i wszystko, co wydarzyło się w zeszłym tygodniu, możemy zgodzić się, że tutaj, na COP28 i w Dubaju, dzieje się coś szczególnego” – powiedział wczoraj na posiedzeniu plenarnym negocjatorów krajowych.
Nie wszyscy jednak w pełni zgadzają się z tą połowiczną oceną.
„W pierwszym tygodniu negocjacji klimatycznych w Dubaju odnotowano kilka zaskakujących sukcesów i kilka frustrujących porażek” – mówi dr Stephen Cornelius, zastępca dyrektora ds. globalnego klimatu i energii w World Wildlife Fund (WWF).
„Ogólnie rzecz biorąc, postęp był zazwyczaj powolny i nie odzwierciedlał pilności, jakiej wymagała nauka i ludzie cierpiący z powodu kryzysu klimatycznego. W pozostałych pięciu dniach negocjacji jest wiele do zrobienia, aby osiągnąć korektę kursu niezbędną do odpowiedniego zareagowania na kryzys klimatyczny”.
Jakie są kluczowe wyniki pierwszego tygodnia COP28?
Wielu doświadczonych działaczy klimatycznych miało wątpliwości co do tego, co można osiągnąć na konferencji klimatycznej w petrostanie, której przewodniczy mężczyzna, który jest także dyrektorem generalnym Abu Dhabi National Oil Company (ADNOC). I wielu nadal tak jest.
Jednak COP28 rozpoczęła się szybko – porządek obrad szczytu został przyjęty w ciągu kilku godzin, a nowy fundusz na rzecz ofiar klimatycznych został utworzony i uruchomiony już pierwszego dnia (30 listopada). Porozumienie o utworzeniu tego funduszu było historycznym skutkiem ubiegłorocznej COP27; w końcu zrealizowano trwające od kilkudziesięciu lat żądanie krajów rozwijających się, co pomogło odbudować nadszarpnięte zaufanie między globalną północą a południem.
Ile środków zebrano na pokrycie strat i szkód?
Po oficjalnym otwarciu funduszu strat i szkód napłynęły darowizny z wielu krajów, w tym Niemiec, Włoch, Francji i Zjednoczonych Emiratów Arabskich, na łączną kwotę 726 mln dolarów (674 mln euro). Ale to jeszcze nie koniec historii. Po pierwsze, może minąć niezwykle dużo czasu, zanim pieniądze zadeklarowane na COP zostaną zrealizowane i zaczną przynosić korzyści tym, którzy ich najbardziej potrzebują.
Działacze na rzecz klimatu nie są jak dotąd zadowoleni z dotychczasowych strat i szkód.
„Proszę, nie dajcie się zwieść” – powiedział Harjeet Singh, szef globalnej strategii politycznej w Climate Action Network (CAN), uczestnikom COP wczoraj podczas protestu w wewnętrznej niebieskiej strefie. „To nic w porównaniu z zyskiem, jaki osiąga przemysł paliw kopalnych.” Jak wcześniej obliczyła Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA), zysk przemysłu naftowego i gazowego wzrósł w ubiegłym roku do 4 bilionów dolarów (3,7 biliona euro).
Tymczasem według organizacji pozarządowej Loss and Damage Collaboration nieodwracalne gospodarcze i pozagospodarcze skutki zmiany klimatu, którym ma zaradzić nowy fundusz, wynoszą około 400 miliardów dolarów (371 miliardów euro) i rosną. Oznacza to, że obecne zobowiązania pokrywają zaledwie 0,2 procent kosztów ponoszonych przez kraje rozwijające się w związku z załamaniem klimatycznym.
Paliwa kopalne: co kraje robią w związku z główną przyczyną zmian klimatycznych podczas COP?
W ostatnich dniach COP ukazało się wiele pozytywnych komunikatów, dotyczących energii i innych frontów.
Złożono 11 zobowiązań i deklaracji, które otrzymały zróżnicowane poziomy międzynarodowego wsparcia, co powinno pomóc w dokonaniu wymiernych zmian w szeregu obszarów – w tym rolnictwa, zdrowia i pokoju – w miarę jak mają one związek ze zmianą klimatu.
Jak twierdzi prezydencja, dotychczas zebrano 83 miliardy dolarów (76,9 miliarda euro) w formie zastawów i wkładów finansowych.
Globalne zobowiązanie na rzecz energii odnawialnej i efektywności energetycznej, zatwierdzone przez 123 kraje, ma na celu potrojenie światowej zdolności wytwarzania energii odnawialnej do roku 2030 i podwojenie jej efektywności energetycznej.
Jednak większa liczba turbin wiatrowych i paneli słonecznych ani na jotę nie pomoże złagodzić kryzysu klimatycznego, jeśli paliwa kopalne nie zostaną również wycofane lub wycofane. Kraje nie uzgodniły jeszcze dokładnego sformułowania swojego werdyktu w sprawie paliw kopalnych i stanie się to kluczowym polem bitwy w nadchodzących dniach.
Dla społeczności znajdujących się na pierwszej linii frontu kryzysu kwestia ta jest także poligonem doświadczalnym dla dalszej wiarygodności COP.
„Jeśli pozwolimy krajom najbardziej zanieczyszczającym środowisko zablokować wycofywanie się z paliw kopalnych podczas COP28, proces UNFCCC zostanie zerwany” – mówi Joseph Sikulu, dyrektor zarządzający międzynarodowej organizacji ekologicznej 350.org na region Pacyfiku. „Jesteśmy tu co roku, walcząc o przetrwanie, ale w każdym momencie jesteśmy podważani przez zanieczyszczające narody i korporacje.
„Nie mów mi, że wycofywanie paliw kopalnych jest skomplikowane, skoro nasi ludzie znajdują sposoby na zagospodarowanie całych wysp”.
Jedno ze źródeł nadziei pochodziło z konkretnego kraju: Kolumbii. W zeszłym tygodniu jako dziesiąta przystąpiła do sojuszu narodów wzywającego do zawarcia traktatu o nierozprzestrzenianiu paliw kopalnych. To inspirujące posunięcie, ponieważ kraj Ameryki Łacińskiej jest znaczącym producentem ropy, gazu i węgla.
„To nie jest samobójstwo ekonomiczne. Unikamy wszechobójstwa świata, planety Ziemia” – oznajmił prezydent Gustavo Petro przed innymi światowymi przywódcami na szczycie.
Co dalej będzie się działo podczas COP28?
Jak twierdzą komentatorzy, negocjacje szybko się uspokoiły i pod koniec pierwszego tygodnia ustały.
Kluczowe teksty, które będą stanowić wynik COP28, nadal są pełne nawiasów przedstawiających różne opcje i nieporozumienia, wskazując różne kierunki, którymi mogą pójść działania na świecie.
Zostały one teraz przekazane prezydencji COP, wyjaśnia dr Cornelius. Al Jaber wskazał, że w ciągu pozostałych pięciu dni, czyli 12 grudnia, będzie kontynuował negocjacje techniczne wraz z konsultacjami pod przewodnictwem ministrów i szefów delegacji.
Jeden z najważniejszych tekstów, który ma zostać sfinalizowany, dotyczy „Globalnego przeglądu” – obszernej dwuletniej oceny wkładów krajów ustalonych na szczeblu krajowym (NDC). Te krajowe strategie ograniczania emisji są poddawane podsumowaniu co pięć lat zgodnie z Porozumieniem paryskim z 2015 r. w sprawie ograniczenia globalnego ocieplenia do 1,5°C.
Wyniki tego „karty raportu” poznaliśmy tuż przed rozpoczęciem COP28. Jak ujęła to Teresa Anderson, globalna liderka ds. sprawiedliwości klimatycznej w ActionAid International: „Ta ocena jest po cichu druzgocąca.
„Ocena C-minus za wydajność byłaby zbyt łaskawa. Szczerze mówiąc żałosne działania od czasu Paryża już skutkują powodziami, suszami, cyklonami, falami upałów, ociepleniem oceanów i katastrofalnymi nieurodzajami. Stawką jest życie miliardów ludzi”.
Wielostronna reakcja jest obecnie zawarta w długim projekcie tekstu, obejmującym wiele opcji, w tym wycofanie się z paliw kopalnych. Według WWF ministrowie mają wiele do zrobienia, aby dostarczać treści związane z NDC, które w wiarygodny sposób zasygnalizują niezbędną korektę kursu działań klimatycznych.
Oczywiście jest dużo więcej szczegółów z dramatycznego pierwszego tygodnia COP28, które warto poznać. Włączając moment szczególnie dramatyczny, kiedy ujawniono, że prezydent COP stwierdził, że za wezwaniami do wycofania paliw kopalnych nie stoją żadne podstawy naukowe, i zorganizował zaimprowizowaną konferencję prasową, aby stłumić oburzenie.
Możesz spojrzeć wstecz na nasze codzienne blogi na żywo z Dubaju – zaczynając od podsumowania wczorajszego dnia, 7.
Nadal jesteśmy na miejscu podczas COP, a nasze codzienne blogi na żywo rozpoczną się ponownie jutro (piątek).
