Według danych unijnej usługi Copernicus Climate Change Service rok 2023 był najcieplejszym rokiem od rozpoczęcia pomiarów w 1850 r., a temperatury prawdopodobnie przekroczyły temperatury z dowolnego okresu w ciągu ostatnich 100 000 lat.
Rok 2023 był rokiem ponurych kamieni milowych w klimacie, które przyczyniły się do żywotności życia na Ziemi.
Odnotowano rekordową pogodę, w tym najgorętszy w historii miesiąc, a dzienne średnie temperatury na świecie na krótko przekroczyły w listopadzie poziom sprzed epoki przemysłowej o ponad 2°C.
Teraz unijna usługa Copernicus ds. zmian klimatycznych (C3S) potwierdziła, że bezprecedensowe temperatury na świecie od czerwca oznaczały, że rok 2023 był najcieplejszym rokiem w historii – znacznie wyprzedzając rok 2016 (poprzedni najcieplejszy rok).
Rekord został potwierdzony w opublikowanym dzisiaj (9 stycznia) raporcie C3S Global Climate Highlights 2023, który podkreśla wpływ zmian klimatycznych na naszą planetę.
Bada także główne przyczyny ekstremalnych zjawisk w 2023 r., w tym rosnące stężenie gazów cieplarnianych i zjawisko pogodowe El Niño.
Rok 2023 potwierdzono jako najgorętszy rok w historii
Raport C3S potwierdza, że rok 2023 jest najcieplejszym rokiem od rozpoczęcia rejestracji danych o globalnej temperaturze w 1850 roku.
„Rok 2023 był wyjątkowym rokiem, w którym rekordy klimatyczne spadały jak domino” – mówi Samantha Burgess, zastępca dyrektora C3S.
W zeszłym roku średnia globalna temperatura wyniosła 14,98°C – 0,17°C więcej niż poprzednia najwyższa roczna wartość w 2016 r. Rok 2023 był o 0,60°C cieplejszy niż średnia z lat 1991–2020 i o 1,48°C wyższy niż poziom przedindustrialny z lat 1850–1900.
„Temperatury w roku 2023 prawdopodobnie przekroczą temperatury z dowolnego okresu w ciągu ostatnich 100 000 lat” – dodaje Burgess.
To także pierwszy w historii przypadek, w którym temperatura każdego dnia w ciągu roku przekroczyła 1 stopień powyżej poziomu przedindustrialnego z lat 1850–1900 – mówi.
Prawie 50 procent dni było o ponad 1,5°C cieplejszych niż poziom z lat 1850–1900, a dwa dni w listopadzie były po raz pierwszy w historii cieplejsze o ponad 2°C.
W raporcie ostrzega się również, że prawdopodobne jest, że w ciągu 12 miesięcy kończących się w styczniu lub lutym tego roku temperatura przekroczy 1,5°C powyżej poziomu przedindustrialnego.
„Porozumienie paryskie określa średnią temperaturę na poziomie 1,5 stopnia powyżej poziomu przedindustrialnego na przestrzeni 20 lat. Jest to różnica od tego, co odnotowaliśmy w 2023 r. i co może się wydarzyć w lutym 2024 r.” – mówi Carlo Buontempo, dyrektor C3S.
„Oczekujemy, że limit Porozumienia paryskiego zostanie osiągnięty gdzieś w połowie lat trzydziestych XXI wieku. W miarę zbliżania się tej daty coraz bardziej prawdopodobne będzie, że dni, tygodnie, miesiące i lata będą powyżej tego poziomu”.
„W tym sensie fakt, że rok 2023 był tak blisko 1,5, wyraźnie przypomina o bliskości progu porozumienia paryskiego” – dodaje.
Jeśli chodzi o miesięczne temperatury, każdy miesiąc od czerwca do grudnia 2023 r. był cieplejszy niż w jakimkolwiek poprzednim roku.
Grudzień 2023 r. był najcieplejszym grudniem w historii na świecie, ze średnią temperaturą 13,51°C, o 0,85°C powyżej średniej z lat 1991–2020 i 1,78°C powyżej poziomu z lat 1850–1900.
W Europie był to drugi najcieplejszy rok w historii z temperaturami powyżej średniej od 11 miesięcy w 2023 r. Wrzesień był najcieplejszy na kontynencie od czasu rozpoczęcia pomiarów.
Temperatury oceanów w 2023 r. były niezwykle wysokie
Najważniejszym czynnikiem wpływającym na niezwykłe temperatury powietrza występujące w roku 2023 były bezprecedensowo wysokie temperatury powierzchni oceanów na świecie. Wiadomo, że na wzrost temperatury morza wpływają emisje gazów cieplarnianych.
Według raportu średnia globalna temperatura powierzchni morza (SST) utrzymuje się „niezmiennie i niezwykle wysoko”, osiągając rekordowy poziom jak na tę porę roku od kwietnia do grudnia.
Wysokie wartości SST w większości oceanów, w szczególności na północnym Atlantyku, odegrały ważną rolę w rekordowych temperaturach na świecie.
Głównym długoterminowym czynnikiem wysokich temperatur oceanów jest ciągły wzrost stężenia gazów cieplarnianych.
Jednak dodatkowym czynnikiem w 2023 r. była oscylacja południowa El Niño (ENSO).
ENSO to naturalne zjawisko klimatyczne, w wyniku którego temperatury w środkowej i wschodniej części tropikalnego Pacyfiku zmieniają się z chłodniejszego (La Niña) na cieplejszy (El Niño) niż przeciętnie.
Te wydarzenia ENSO wpływają na temperaturę i wzorce pogodowe na całym świecie. Po zakończeniu zjawiska La Niña na początku 2023 r. i rozpoczęciu zjawiska El Niño Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) ogłosiła początek zjawiska El Niño w lipcu. Przez resztę roku warunki nadal się poprawiały.
Bezprecedensowe SST były również powiązane z morskimi falami upałów na całym świecie, w tym w niektórych częściach Morza Śródziemnego, Zatoki Meksykańskiej i Karaibów, Oceanu Indyjskiego i Północnego Pacyfiku oraz dużej części Północnego Atlantyku.
Poziom lodu morskiego na Antarktydzie jest rekordowo niski
Rok 2023 był również znaczący dla lodu morskiego na Antarktydzie, ponieważ osiągnął on rekordowo niski poziom w ciągu ośmiu miesięcy w roku. Zarówno pomiary dzienne, jak i miesięczne osiągnęły najniższy w historii poziom w lutym 2023 r.
W Arktyce dane satelitarne wykazały, że zasięg lodu morskiego w swoim rocznym maksimum w marcu należał do czterech najniższych w tej porze roku. Roczne minimum we wrześniu było szóstym najniższym.
„Skrajności, które zaobserwowaliśmy w ciągu ostatnich kilku miesięcy, stanowią dramatyczne świadectwo tego, jak daleko jesteśmy obecnie od klimatu, w którym rozwinęła się nasza cywilizacja” – mówi Buontempo.
„Ma to głębokie konsekwencje dla Porozumienia paryskiego i wszystkich ludzkich wysiłków”.
Rekordy w zakresie poziomu gazów cieplarnianych
Według C3S i usługi monitorowania atmosfery Copernicus (CAMS) stężenie gazów cieplarnianych w 2023 r. osiągnęło najwyższy poziom w historii odnotowany w atmosferze.
Stężenia dwutlenku węgla w 2023 r. były o 2,4 części na milion (ppm) wyższe niż w 2022 r., a stężenie metanu wzrosło o 11 części na miliard (ppb).
Dla roku 2023 roczny szacunek stężenia dwutlenku węgla w atmosferze wynosi 419 ppm, a metanu – 1902 ppb.
Tempo wzrostu dwutlenku węgla było podobne do obserwowanego w ostatnich latach, choć – choć nadal wysokie – przyrosty metanu były mniejsze niż w ostatnich trzech latach.
Mauro Facchini, szef działu obserwacji Ziemi w Komisji Europejskiej, twierdzi, że wcześniejsze prace C3S przeprowadzone w 2023 r. oznaczały, że raport nie przyniósł „dobrych wiadomości”.
„Przedstawione tutaj dane roczne dostarczają jeszcze większej liczby dowodów na rosnące skutki zmian klimatycznych”.
Dodaje, że skoro UE nadal angażuje się w redukcję emisji o 55 procent do 2030 r. (obecnie zaledwie sześć lat), „wyzwanie jest jasne”.
