W swoim rocznym sprawozdaniu Komisji Europejskiej za 2024 r. na temat jednolitego rynku i konkurencyjności przeanalizowano rozwój sytuacji w zakresie wdrażania technologii cyfrowych i zrównoważonego rozwoju na jednolitym rynku w ciągu ostatniego roku.
Jednolity Rynek Europejski powstał w 1993 r., aby umożliwić swobodny przepływ osób, towarów, usług i kapitału na terenie Unii Europejskiej. To największy na świecie blok handlowy, składający się z 27 państw Unii Europejskiej, z ponad 440 milionami konsumentów. Liechtenstein, Islandia i Norwegia również mają dostęp do bloku na mocy Porozumienia o Obszarze Gospodarczym, ale z pewnymi wyjątkami. Z drugiej strony Szwajcaria może uzyskać jedynie częściowy dostęp do tego jednolitego rynku w drodze umów dwustronnych.
Od momentu powstania europejski jednolity rynek zapewnił gospodarce UE dostęp do różnorodnych źródeł dostaw, dużą pulę popytu oraz szereg możliwości rozwoju produkcji i innowacji. Przyczynia się również do zapewnienia dobrych warunków pracy i praw socjalnych, wzmacniając jednocześnie pozycję negocjacyjną UE na świecie.
Jednakże złożoność i wdrażanie przepisów pozostaje ciągłym wyzwaniem.
Komisja Europejska opublikowała niedawno swoje sprawozdanie roczne za 2024 r. na temat jednolitego rynku i konkurencyjności, w którym przedstawiła cele, wyzwania i korzyści, jakie niesie ze sobą jednolity rynek europejski w ciągu ostatniego roku. Niniejsze sprawozdanie zostało zalecone przez Radę Europejską w marcu 2023 r. i wykracza poza poprzednie roczne sprawozdania o jednolitym rynku, aby lepiej monitorować konkurencyjność jednolitego rynku.
W sprawozdaniu zwrócono uwagę głównie na dziewięć czynników wpływających na konkurencyjność jednolitego rynku oraz na roczny postęp lub niepowodzenia, z jakimi się one dotychczas spotkały. To są:
- Inwestycje publiczne i infrastruktura
- Energia
- Edukacja i umiejętności
- Badania i innowacje
- Kolistość
- Dostęp do kapitału prywatnego
- Funkcjonowanie jednolitego rynku
- Handel i otwarta autonomia strategiczna
- Łów
Zmieniające się wyzwania geopolityczne i gospodarcze dla jednolitego rynku europejskiego
W związku z niepowodzeniami, jakie spotkały kilka sektorów w związku z pandemią, a także trwającym konfliktem między Rosją a Ukrainą, Komisja Europejska podjęła szereg działań w celu poprawy odporności bloku handlowego.
Obejmują one zmniejszenie zależności od rosyjskiej energii, ustanowienie bardziej zróżnicowanych partnerów w zakresie dostaw oraz nadanie priorytetu transformacji cyfrowej i ekologicznej, znanej również jako transformacja dualna. Oznacza to, że choć osoby fizyczne, przedsiębiorstwa i rządy w większym stopniu skupiają się na adopcji i postępie cyfrowym, robi się to również w możliwie najbardziej zrównoważony sposób. Inne cele klimatyczne, takie jak cele zerowe netto i cele redukcji emisji, również zyskały większe znaczenie.
Jednakże ciągłe wyzwania, takie jak napięcia geopolityczne, zagrożenia związane z postępem technologicznym, takim jak sztuczna inteligencja, niedobory siły roboczej oraz gwałtownie rosnąca inflacja i stopy procentowe, w dalszym ciągu stanowią wyzwanie i zagrożenie dla tych celów. Rosnąca dominacja Chin w sektorach pojazdów elektrycznych (EV) i półprzewodników stwarza także kolejne zagrożenie dla UE.
W ubiegłym roku warunki finansowe w UE również znacznie się pogorszyły, co przyczyniło się do trudności przedsiębiorstw w inwestowaniu kapitału. Dzieje się tak głównie za sprawą rosnących stóp procentowych, a także zaostrzenia kryteriów dotyczących linii kredytowych i nowych kredytów.
Z drugiej strony UE dysponuje także wysokiej jakości infrastrukturą, badaniami i usługami, doskonałą bazą produkcyjną oraz przewagą w opracowywaniu czystych technologii. Mogą one znacząco pomóc w przezwyciężeniu powyższych wyzwań, zwłaszcza jeśli chodzi o rozwój własnych pojazdów elektrycznych i półprzewodnikowych.
Środki takie jak Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF), fundusze polityki spójności UE i podobne programy również znacząco przyczyniły się do przyspieszenia transformacji cyfrowej i ekologicznej, nawet w czasach niskich inwestycji w kapitał i chwiejnego zaufania.
Ponadto pod koniec ubiegłego roku Rada Europejska pracowała także nad planami rozszerzenia Unii Europejskiej, które zwiększyłyby także zakres jednolitego rynku, dążąc do włączenia większej liczby krajów kandydujących. Obejmuje to również ulepszenie istniejących już umów o pogłębionej i kompleksowej strefie wolnego handlu z Mołdawią i Ukrainą na lata 2023–2024.
Cele ekologiczne i cyfrowe w centrum uwagi
Dokument roboczy służb Komisji towarzyszący powyższemu sprawozdaniu jest pierwszym sprawozdaniem rocznym dotyczącym głównych ustaleń Europejskiego Monitora Ekosystemów Przemysłowych (EMI). Wskaźnik EMI jest wykorzystywany przez przemysł, decydentów i państwa członkowskie UE do oceny postępów w podwójnym przejściu między sektorami, poprzez analizę tempa przyjmowania technologii przez przedsiębiorstwa i osoby prywatne. Bada także, jak konkurencyjne technologie UE wypadają w porównaniu z ich odpowiednikami na świecie.
Według EMI w 2022 r. jedynie 69% małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) charakteryzowało się podstawowym poziomem intensywności cyfrowej, który nadal był znacznie niższy od docelowego poziomu UE wynoszącego 90% do 2030 r.
Intensywność cyfrowości mierzona jest za pomocą wskaźnika DigitalIntensityIndex (DII), który uwzględnia 12 wybranych parametrów cyfrowych, np. wykorzystanie AI, strony internetowej, sieci społecznościowych, dostęp pracowników do komputerów itp.
Firmy o podstawowym poziomie intensywności cyfrowej spełniają co najmniej cztery z 12 wybranych wskaźników, podczas gdy firmy o dużej intensywności cyfrowej spełniają od siedmiu do dziewięciu z tych standardów. Firmy o bardzo wysokim poziomie intensywności spełniają od 10 do 12 parametrów.
IME zauważa jednak, że 49% MŚP twierdzi, że przyspiesza inwestycje w technologie cyfrowe, przemysł lotniczy i obronny, przy czym prym wiodą firmy specjalizujące się w technologiach ekologicznych i rolno-spożywczych.
Niektóre sektory usług, takie jak turystyka, również borykały się z niedoborami umiejętności, ponieważ dostępność umiejętności cyfrowych i ekologicznych była ograniczona pomimo dużego popytu. Szczególnie duże zapotrzebowanie na umiejętności cyfrowe obserwuje się w sektorach kreatywnym i kulturalnym, a także w budownictwie.
Przedsiębiorstwa cyfrowe z sektorów elektroniki, mobilności i handlu detalicznego skorzystały w 2021 r. z największej liczby inwestycji europejskich firm venture capital i private equity. Jednak finansowanie prywatne w UE jest nadal dość ograniczone w porównaniu ze Stanami Zjednoczonymi, gdzie jest kilka innych krajów skalowanie. niż Europa.
