Chociaż nasze kraje stoją przed bardzo różnymi wyzwaniami, jednoczymy się nie tylko między sobą, ale także ze wszystkimi innymi w potrzebie znalezienia trwałego, globalnego rozwiązania – piszą Maksym Popow i Ambasador Odo Tevi.
Pod wieloma względami Vanuatu i Ukraina nie mogłyby się bardziej różnić. Vanuatu to państwo wyspiarskie na południowym Pacyfiku, posiadające zaledwie 12 000 kilometrów kwadratowych lądu nad falami.
Ukraina leży nad Morzem Czarnym w Europie Wschodniej i obejmuje powierzchnię ponad 600 000 kilometrów kwadratowych. Prawie 44-milionowa populacja Ukrainy jest ponad 137 razy większa niż 320 000 rdzennych mieszkańców Melanezji zamieszkujących Vanuatu.
Tropikalny klimat Vanuatu oznacza, że jest ono siedliskiem fauny i flory przystosowanej do ciepłych i wilgotnych dni. Do jego narodowych zwierząt należą lorysa tęczowa, diugoń kochający rafy i latający lis jedzący mango. Na Ukrainie znajdują się dwa pasma górskie, które są domem dla wilków, dzikich koni i sokołów.
Chociaż na co dzień stoją przed zupełnie innymi wyzwaniami, nasze kraje łączy jedno kluczowe zagrożenie.
Przyrodę i dziką przyrodę zarówno Vanuatu, jak i Ukrainy grozi katastrofa z powodu wydarzeń, których nasze kraje nie spowodowały i żaden kraj nie jest w stanie walczyć samodzielnie.
Co dzieje się w Vanuatu?
Vanuatu jest jednym z krajów najbardziej narażonych na zmiany klimatyczne i tak zwane klęski żywiołowe. W zeszłym roku w ciągu trzech dni w tę miejscowość uderzyły dwa cyklony kategorii czwartej.
Historycznie rzecz biorąc, można było to przypisać pechowi, ale teraz wiemy, że szkody wyrządzone naszemu klimatowi narażają nas na znacznie większe ryzyko wystąpienia takich nienaturalnych katastrof.
Oprócz szybkiego wystąpienia cyklonicznych wiatrów i opadów zmiany klimatyczne powodują zakwaszenie naszych wód, co powoduje śmierć raf koralowych i zależnego od nich życia morskiego.
Wraz z podstępnie podnoszącym się poziomem morza słodka woda pod wyspami ulega zasoleniu, co powoduje brak bezpieczeństwa naszej żywności i wody.
Nic dziwnego, że Vanuatu ma ujemny bilans emisji dwutlenku węgla netto, emitując mniej niż 0,0016% globalnych emisji, jednak straty klimatyczne i szkody, jakich obecnie doświadczają mieszkańcy Vanuatu, niszczą naszą wyspiarską gospodarkę, podważając prawa człowieka, dziesiątkując ekosystemy raf koralowych, zatapiając nasze terytorium, i odbieranie życia i środków do życia naszym ludziom.
Istnieje niewielkie niebezpieczeństwo, że ktokolwiek uzna szkody wyrządzone ekosystemom Ukrainy za zwykłe nieszczęście.
Jednak w ramach uzasadnionego protestu przeciwko okrucieństwu, jakie zostało wyrządzone narodowi ukraińskiemu, często pomijanym elementem zniszczeń jest to, czego dokonano wobec środowiska Ukrainy.
Pamiętacie Nową Kachowkę?
Obecnie coraz trudniej to zignorować. Zniszczenie tamy Nowa Kachowka w czerwcu 2023 r. spowodowało niezaprzeczalne ekobójstwo – katastrofę ekologiczną, która wykracza daleko poza granice Ukrainy i będzie miała trwałe skutki dla całego regionu Morza Czarnego.
Powódź łączy chemiczne skażenie tysięcy hektarów ziemi i rzeź tysięcy zwierząt jako straszliwe skutki rosyjskiej inwazji dla środowiska.
W minionych latach odrzucilibyśmy trudną sytuację Vanuatu i Ukrainy jako odosobnione problemy, które wymagają bardzo różnych rozwiązań.
Następuje jednak globalna zmiana, która może konkretnie pomóc chronić nasze kraje, resztę najważniejszych ekosystemów na świecie i nas wszystkich, którzy na nich polegamy, aby zapewnić traktowanie szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu z wymaganą wagą.
Zarówno Ukraina, jak i Vanuatu wykorzystują swój autorytet moralny i platformy międzynarodowe, aby argumentować na rzecz kryminalizacji ekobójstwa.
Chcemy, aby winni ekobójstwa zostali postawieni przed sądem
Ekobójstwo to przestępstwo polegające na świadomym powodowaniu poważnych, powszechnych lub długotrwałych szkód w ekosystemach i obejmuje szkody wyrządzane przez państwa, firmy i osoby prywatne, zarówno podczas wojny, jak i w czasie pokoju.
W 2019 r. Vanuatu było pierwszym suwerennym krajem, który na dorocznym zgromadzeniu Międzynarodowego Trybunału Karnego wezwał do kryminalizacji ekobójstwa.
Vanuatu ma wszystko do stracenia, jeśli świat nie utrzyma i rzeczywiście nie wzmocni zasad prawa międzynarodowego w zakresie zrównoważenia klimatycznego i środowiskowego, i przewodzi sprawie dotyczącej opinii doradczej dotyczącej transformacji przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości w celu wyjaśnienia zobowiązań prawnych państw w odniesieniu do klimatu zmian, jednocześnie przewodząc opracowaniu nowego Traktatu o nierozprzestrzenianiu paliw kopalnych, który ma wyznaczać kierunki globalnego sprawiedliwego i godziwego przejścia na energię odnawialną.
Tymczasem prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski wyraźnie nazwał ekobójstwo w swojej dziesięciopunktowej „formule pokojowej”, ogłoszonej na szczycie G20 w 2022 r. i wyraźnie poparte przez państwa członkowskie Rady Europy.
W tym miesiącu Biuro Prokuratora Generalnego wszczęło pierwsze formalne postępowanie w sprawie ekobójstwa w kraju przeciwko członkom rosyjskiego dowództwa wojskowego.
Jest to głęboko osobiste dla obu krajów, niezależnie od tego, jak bardzo się od siebie różnią
Przyjmując podejście uznające poważne i powszechne lub długoterminowe szkody dla środowiska, możemy zbudować kompleksowe i trwałe ramy gwarantujące, że sprawcy ekobójstwa będą mogli zostać pociągnięci do odpowiedzialności, niezależnie od tego, gdzie ono nastąpi.
Dzięki temu w sieci nie przemknie żadna szkoda wynikająca z trudności w określeniu, czym może być konkretny akt ekobójstwa lub niejasności co do kontekstów, do jakich się odnosi.
Vanuatu i Ukraina zjednoczyły się w swoich wezwaniach do wprowadzenia prawa, które miałoby zastosowanie do wszystkich takich szkód dla środowiska, gdziekolwiek i kiedykolwiek one wystąpią.
To przede wszystkim powstrzymuje zanieczyszczających od powodowania zniszczeń i zapewnia, że ci, którzy to robią, mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności.
Dla obu krajów jest to głęboko osobista historia. Mieszkańcy Ukrainy i Vanuatu odczuwają ogromny smutek z powodu otaczających ich zniszczeń i stoją przed trudnym zadaniem stawiania oporu i odbudowy.
Jednak współpracując nad kampanią na rzecz wprowadzenia globalnych ram inspirujących ochronę środowiska, możemy stworzyć system, który przekracza granice i zapewni planecie potrzebną ochronę, a ludziom prawo do zdrowego środowiska.
Chociaż nasze kraje stoją przed bardzo różnymi wyzwaniami, jednoczymy się nie tylko między sobą, ale także ze wszystkimi innymi krajami, które stanęły przed podobnymi wyzwaniami, w potrzebie znalezienia trwałego, globalnego rozwiązania.
Dlatego wzywamy wszystkie rządy do podjęcia wczesnych i zdecydowanych działań na poziomie krajowym, regionalnym i międzynarodowym w celu wprowadzenia ochronnych ram prawa karnego.
