Gdy rozpoczynają się obchody 10. rocznicy powstania BRI, dobrze byłoby, gdyby uczestniczące w nich kraje zadały sobie pytanie, czy ich obywatele mogą coś zyskać na współpracy z Chinami, w której wygrywają obie strony, pisze Elaine Dezenski.
We wtorek rozpoczęło się trzecie forum Inicjatywy Pasa i Szlaku Xi Jinpinga – a także 10. rocznica samej Inicjatywy Pasa i Szlaku (BRI) – rozpoczęło się we wtorek i zgromadziło długą listę gości, na której znalazł się Władimir Putin i talibowie.
W ciągu dziesięcioleci, które upłynęły od jej pierwszego zaproponowania, inicjatywa i otaczający ją świat uległy głębokim zmianom. Optymizm i ambicje w zakresie inicjatywy BRI zostały zastąpione przez złamane obietnice, pęknięte tamy i ruiny skarbów państwa we wszystkich gospodarkach wschodzących i u partnerów handlowych, którzy zaryzykowali realizację charakterystycznego dla Xi programu infrastrukturalnego i inwestycyjnego.
Wprowadzony jako sposób finansowania bardzo potrzebnej infrastruktury i łączności, BRI nałożył oszałamiającą ustawę na kraje, które się do niego zgłosiły.
Na Pierwszym Forum BRI Xi stwierdził, że inicjatywa ustanowi „stabilny i zrównoważony system zabezpieczeń finansowych, który utrzymuje ryzyko pod kontrolą”. Zamiast tego nastąpiło coś odwrotnego.
Ekstremalny dług publiczny doprowadzający i tak już biedne kraje do bankructwa
W przeciwieństwie do zachodnich pożyczkodawców, którzy często zapewniają bezpośrednią pomoc lub subsydiowane pożyczki, Chiny pożyczyły 1 bilion dolarów (948 miliardów euro) krajom pozbawionym gotówki po stawkach komercyjnych.
Znacznie więcej tajnych długów może pozostać niewidocznych, ponieważ badanie przeprowadzone w 2021 r. sugeruje, że aż połowa pożyczek w ramach BRI nie jest księgowana i pominięta w oficjalnych statystykach.
Zamiast wyraźnie widzieć, co jest należne, widzimy wpływ na narody, gdy Zambia i Sri Lanka popadają w bankructwo i niewypłacalność.
Argentyna, Etiopia, Kenia, Malezja, Czarnogóra, Pakistan i Tanzania borykają się z ekstremalnymi relacjami długu do PKB, które wymuszają wyniszczające decyzje w celu obsługi długu.
Od 2010 r. dług publiczny w Afryce Subsaharyjskiej wzrósł trzykrotnie, do czego przyczyniły się głównie chińskie pożyczki, a 60% krajów BRI znajduje się w trudnej sytuacji zadłużeniowej, co oznacza wzrost o 1200% od 2010 r.
Chiny również mogą stracić trochę pieniędzy, ponieważ w ostatnich latach musiały sfinansować 240 miliardów dolarów w ramach programów ratunkowych, które zamiast umorzyć dług, wydłużają go.
Niemniej jednak dzięki pożyczkom zabezpieczonym towarami i warunkom tajnych umów, które stawiają jego długi przed wszystkimi innymi pożyczkami, Pekin upewnia się, że zostanie spłacony.
Korupcja napędzana przez Pekin
Niezrównoważone zadłużenie krajów jest jeszcze bardziej irytujące w świetle raportów o niewydolności i marnotrawstwie infrastruktury.
W Ekwadorze ogromna tama wodna o wartości 2,6 miliarda dolarów, zbudowana u podnóża czynnego wulkanu, ma 17 000 pęknięć w swojej strukturze, co zmusza ją do pracy z ograniczoną mocą i stwarza ryzyko awarii lub zawalenia się. Tamy w Ugandzie i Pakistanie również mają pęknięcia strukturalne.
Na Sri Lance słonie wędrują po w większości pustym międzynarodowym lotnisku próżności zbudowanym w rodzinnej dzielnicy byłego prezydenta.
W Zambii potężna autostrada Mongu-Kalabo łącząca zachodnią Zambię z Angolą obsługuje głównie ruch pieszy i rowerowy.
W Demokratycznej Republice Konga (DRK) Chiny w ogóle nie zbudowały większości obiecanej infrastruktury – zbudowały mniej niż 1 miliard dolarów z uzgodnionych 3 miliardów dolarów infrastruktury oferowanej przez Chiny w zamian za wydobycie kluczowych minerałów, które wyceniono na od 10 do 17 miliardów dolarów.
A przez to wszystko idzie korupcja napędzana przez Chińczyków. Chińskie przedsiębiorstwa państwowe zapłaciły łapówki w wysokości 55 mln dolarów prezydentowi Josephowi Kabili i jego otoczeniu w DRK.
Prezydent Lenin Moreno i inni urzędnicy w Ekwadorze otrzymali 76 milionów dolarów łapówek w związku z tamą z tysiącami pęknięć.
Chińscy urzędnicy tuszowali i współuczestniczyli w defraudacji aż 1 miliarda dolarów dokonanej przez premiera Malezji Najiba Razaka.
Jest wiele rzeczy, ale nie jest to sytuacja, w której wygrywają obie strony
Chiny zachwalały BRI jako wspaniały przykład „współpracy, w której wygrywają obie strony”, opartej na „wzajemnym zrozumieniu, wzajemnym szacunku i wzajemnym zaufaniu między różnymi krajami”.
Xi wyjaśnił podejście Chin w ramach BRI: „Nie mamy zamiaru ingerować w wewnętrzne sprawy innych krajów, eksportować własnego systemu społecznego i modelu rozwoju ani narzucać innym własnej woli”.
Koncepcja Xi o nieingerencji zawiera jednak wyraźnie pewne zastrzeżenia, nie wspominając o użyteczności dla Pekinu.
BRI okazał się przydatny w ramach globalnej kampanii nacisku Pekinu, mającej na celu nakłonienie krajów do poparcia izolacji Tajwanu oraz wprowadzenia krajowego, antydemokratycznego nadzoru i gromadzenia danych wywiadowczych w obcych krajach będących odbiorcami – nie mówiąc już o stosowaniu zastraszania wojskowego w celu egzekwowania prawa kontrowersyjnych granic morskich na Morzu Południowochińskim i wykorzystania nominalnie cywilnych zagranicznych aktywów BRI do wsparcia armii Pekinu.
BRI pomagała i podżegała do światowych prób podważania demokracji, ataków na prawa i wolności człowieka, powszechnego stosowania chińskiej propagandy i dezinformacji oraz zastraszania prasy i mediów w obcych krajach.
Co więcej, BRI przyczynił się do wypaczenia instytucji wielostronnych, ingerencji w proces wyborczy obcych demokracji i prób napędzania podziałów między demokracjami globalnymi.
Być może BRI nie zapewnia infrastruktury wysokiej jakości, jak obiecano, ale dla Pekinu istnieje ogromna wartość w zakłócaniu demokratycznych zasad i norm.
Nie ma czegoś takiego jak darmowy lunch
Gdy rozpoczną się obchody 10. rocznicy BRI, Xi z pewnością ogłosi nowe hasła i zmieniające się uzasadnienie wsparcia dla kolejnej niebezpiecznej dekady zaangażowania w BRI, ale kraje uczestniczące w tym dobrze zrobią, jeśli zapytają, czy ich obywatele mają coś do zyskania na „wygraniu” wygraj” współpracę z Chinami.
Na drugim forum „Pasa i Szlaku” Xi ogłosił nowe hasło inicjatywy „Inicjatywa Pasa i Szlaku”: „Otwarte, zielone i czyste”.
Być może najbardziej uczciwym hasłem na tym Trzecim Forum Pasa i Szlaku byłoby: „Odbiorcy strzeżcie się – powiązano poważne zobowiązania”.
