Bośni i Hercegowinie przyznano status darczyńcy Międzynarodowego Stowarzyszenia Rozwoju (IDA) w 2023 r., wraz z Armenią i Gruzją, po tym jak sama potrzebowała środków przez trzydzieści lat.
Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju (IDA), instytucja Banku Światowego, zorganizowało w dniach 22–24 lipca szereg wydarzeń, w tym Forum Regionalne IDA w Bośni i Hercegowinie. Wydarzenia te uwydatniły postęp Bośni w odbudowie i odporności gospodarczej po wojnie w Bośni, a także partnerstwo tego kraju z IDA.
IDA jest ramieniem Banku Światowego zapewniającym wsparcie finansowe i rozwojowe krajom o niskich i niższych średnich dochodach. Często jest to jedno z głównych źródeł pomocy w tych krajach i odegrało kluczową rolę w pomaganiu tym krajom w odbudowie infrastruktury, inwestowaniu w przyszłe pokolenia i rehabilitacji życia zniszczonego przez przedłużające się wojny i załamania gospodarcze.
Forum Bośni upamiętnia także niedawną przemianę Bośni z kraju potrzebującego finansowania IDA w dawcę IDA. Rok 2024 to także 21. rok uzupełniania ARP, podczas którego organizacja negocjuje pakiet finansowania i polityki z krajami-darczyńcami, takimi jak Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Niemcy, na kolejne trzy lata.
Bośnia i Hercegowina została znacząco dotknięta wojną w Bośni, która toczyła się w latach 1992-1995. Nawet po wojnie sytuacja nie poprawiła się zbytnio, jeśli chodzi o gospodarkę, infrastrukturę i styl życia kraju.
Większość ludności potrzebowała pomocy żywnościowej. Wiele podstawowych usług i infrastruktury zostało zniszczonych lub stało się bezużytecznych, a pola minowe nieskończenie skomplikowały odbudowę.
Produkcja gospodarcza Bośni również spadła do zaledwie 10–30 procent przedwojennego poziomu pod koniec 1995 r. Produkt krajowy brutto spadł w tym samym okresie do mniej niż 20 procent przedwojennego poziomu, a dochód na mieszkańca wynosił mniej niż 500 dolarów (460,50 euro). Wojskowe i policyjne punkty kontrolne na całym świecie, poważnie ograniczające swobodę przemieszczania się, również znacząco przyczyniły się do trudności w ożywieniu gospodarczym.
W rezultacie kraj musiał być uzależniony od znacznej pomocy zagranicznej, zwłaszcza od ARP.
Często jest to jedno z głównych źródeł pomocy w tych krajach i odegrało kluczową rolę w odbudowie infrastruktury, inwestowaniu w przyszłe pokolenia i naprawie życia zniszczonego przez przedłużające się wojny i załamanie gospodarcze.
Od 1960 r. ARP przekazała fundusze o wartości 533 miliardów dolarów do 115 krajów, głównie w formie niskooprocentowanych pożyczek i dotacji. Pożyczki te umożliwiają krajom, którym brakuje wystarczających zasobów ze względu na niską produktywność gospodarczą, niepokoje polityczne lub inne konflikty, dalszy dostęp do przystępnego finansowania.
W jaki sposób IDA pomogła Bośni i Hercegowinie?
Aby uczcić trzydzieści lat partnerstwa między Bośnią i Hercegowiną a Bankiem Światowym, IDA opublikowała w lipcu raport zatytułowany: „Podróż od odbudowy pokonfliktowej do trwałego pokoju i rozwoju”.
Jednym z głównych sposobów, w jaki ARP pomogła Bośni i Hercegowinie, jest odbudowa i rozwój kraju, co miało miejsce jeszcze przed zakończeniem wojny w 1995 r. Wśród tych wysiłków na rzecz odbudowy jednym z najważniejszych była odbudowa Most Mostar, od dziesięcioleci zabytek kultury i dziedzictwa kulturowego kraju.
Dr Rajko Tomas, członek społeczności akademickiej Bośni i Hercegowiny, stwierdził w raporcie: „W krótkim czasie eksperci Banku Światowego zdobyli zaufanie całej Bośni i Hercegowiny, zajmując się kwestiami odbudowy, poprawą warunków życia, gospodarczym zrównoważony rozwój, redukcja ubóstwa, wdrażanie reform i przewidywanie przyszłości, czyli cele, do których dążą zwykli obywatele kraju. Właśnie z tego powodu Bank Światowy stał się zaufanym partnerem we wszystkich regionach Bośni i Hercegowiny. »
Od 1996 r. IDA zainwestowała w Bośni i Hercegowinie ponad 2,8 miliarda dolarów (2,58 miliarda euro).
Innym ważnym sposobem, w jaki Bank Światowy pomógł Bośni odzyskać równowagę w powojennym otoczeniu, była pomoc w przejściu od gospodarki socjalistycznej do gospodarki rynkowej.
Jak stwierdziła w raporcie Monique Koning, była doradczyni dyrektora wykonawczego Grupy Banku Światowego: „Pokoju nie można zjeść. Dlatego też przyciągnięcie inwestycji sektora prywatnego do Bośni i Hercegowiny po wojnie było niezbędne do ożywienia gospodarki i stworzenia miejsc pracy. »
Poprzez projekty takie jak Projekt Pomocy Technicznej Prywatyzacji, Kredyt Korekcyjny Prywatyzacji Przedsiębiorstw i Banków, Projekty Wspierania Zatrudnienia, Projekt Kredytu dla Sektora Prywatnego i inne, ARP znacząco przyczyniła się do stabilizacji i wzrostu sektora prywatnego w kraju oraz przyciągnięcia inwestycji zagranicznych.
Bank Światowy przyczynił się także do rozwoju usług gospodarczych i cywilnych, zwłaszcza w obszarach transportu, gospodarki odpadami, mieszkalnictwa i infrastruktury miejskiej, produkcji energii elektrycznej, zaopatrzenia w wodę, usuwania min i rozwoju rolnictwa.
W ciągu ostatnich trzydziestu lat partnerstwa PKB kraju wzrosło trzykrotnie, eksport wzrósł dziesięciokrotnie, poprawiła się także sytuacja społeczno-gospodarcza.
Połączone wysiłki Bośni i Hercegowiny oraz ARP mające na celu zapewnienie przemiany rynkowej, utrzymanie stabilności fiskalnej i ograniczenie ubóstwa umożliwiły temu krajowi uzyskanie w zeszłym roku statusu darczyńcy, wraz z Armenią i Gruzją. Umożliwi to dalsze wspieranie biedniejszych krajów za pośrednictwem IDA i będzie stanowić przykład dla innych krajów rozdartych wojną.
Podjęto również istotne kroki w odniesieniu do ich przyszłego partnerstwa, a Rada Dyrektorów Grupy Banku Światowego poparła niedawno Ramy partnerstwa krajowego na lata 2022–2026. Będzie to miało przede wszystkim na celu rozwój zatrudnienia w sektorze prywatnym, a także wzmocnienie odporności kraju na zmiany klimatyczne. Poprawi także zrównoważone świadczenie usług oraz zapewni doradztwo, analizy i finansowanie.
Bank Światowy wspiera także kraj w realizacji jednego z jego najważniejszych przyszłych celów, jakim jest ostateczne przystąpienie do UE.
W związku z tym w raporcie stwierdza się: „Ponieważ Bośnia i Hercegowina jest zdecydowana przystąpić do UE, wspieranie procesu integracji stało się głównym tematem strategii i projektów partnerskich Banku Światowego z tym krajem.
„Do najważniejszych celów należy pomoc Bośni i Hercegowinie w poprawie konkurencyjności jej gospodarki i usług na rzecz najsłabszych grup społecznych, osiągnięciu celów w zakresie dekarbonizacji oraz zapewnieniu zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych. »
W jaki sposób Bałkany Zachodnie mogą osiągnąć swoje cele klimatyczne?
Osiągnięcie celów klimatycznych pozostaje dla Bośni i Hercegowiny, a także kilku jej sąsiadów, ważnym kryterium pozwalającym na utrzymanie i przyspieszenie dotychczasowego postępu i rozwoju gospodarczego.
Bank Światowy opublikował niedawno swój raport na temat klimatu i rozwoju w sześciu krajach Bałkanów Zachodnich, w którym przedstawiono zalecenia polityczne dla Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Albanii, Serbii, Macedonii Północnej i Kosowa, aby osiągnęły cele zerowej emisji netto do 2050 r.
Zalecenia te opierają się głównie na politykach transgranicznych, przekrojowych i ukierunkowanych.
Xiaoqing Yu, dyrektor Banku Światowego ds. Bałkanów Zachodnich, powiedział w komunikacie prasowym: „Zmiany klimatyczne stanowią wyraźne zagrożenie dla rozwoju gospodarczego Bałkanów Zachodnich. Koszty inwestycji adaptacyjnych są znaczne. Ale dobra wiadomość jest taka, że korzyści są jeszcze większe. »
„Przygotowując się na zagrożenia klimatyczne, możemy ratować życie, chronić społeczności lokalne i stymulować wzrost gospodarczy. »
Przekrojowe polityki pomagają rządowi koordynować wysiłki w różnych sektorach, zapewniając dostosowanie agencji i ograniczając powielanie polityki. Obejmuje to zmniejszenie dotacji do paliw i energii w transporcie, zniechęcanie do stosowania paliw kopalnych i zachęcanie do przechodzenia na energię odnawialną, przy jednoczesnym wspieraniu społeczności lokalnych i niestabilnych.
Wiąże się to również z rozwojem rynku zielonych finansów poprzez emisję większej liczby obligacji społecznych i zielonych, aby przyciągnąć inwestycje w transformację klimatyczną.
Ukierunkowane polityki mają na celu reagowanie na szczególne potrzeby bezbronnych społeczności oraz opracowywanie i wdrażanie dla nich skutecznych rozwiązań. Obejmuje to zmianę i udoskonalenie szkolenia i edukacji zawodowej, a także próbę zaszczepienia w społeczeństwie praktyk przyjaznych dla klimatu od najmłodszych lat.
Polityka transgraniczna obejmuje koordynację międzynarodową, wzmacnianie więzi regionalnych i geopolitycznych, a także instytucji. Przykłady obejmują dzielenie się wiedzą na temat zasobów intelektualnych i fizycznych, opracowywanie skutecznych systemów wczesnego ostrzegania i koordynację systemów energetycznych.
