Bezpieczeństwo to jeden z głównych powodów, dla których kobiety unikają transportu publicznego, ale nie jedyny.
Kiedy myślimy o zrównoważonej mobilności, pierwszą rzeczą, która przychodzi nam na myśl, jest zazwyczaj transport publiczny lub pojazdy elektryczne (EV).
Niektórzy eksperci twierdzą jednak, że aby miasta były naprawdę zrównoważone, muszą być również bardziej włączające.
TylkoGliwice Next badało, jak poprawić mobilność kobiet w miastach.
Bezpieczeństwo barierą w mobilności kobiet
„Wiele kobiet niechętnie korzysta z transportu publicznego, szczególnie ze względów bezpieczeństwa. I nie chodzi tu tylko o transport publiczny, ale także o samo miasto” – powiedział TylkoGliwice Next Léan Doody, dyrektor działu Cities, Planning and Design w Arup w Europie.
Arup to międzynarodowa firma świadcząca usługi projektowe i architektoniczne. W 2020 roku zlecono jej zbadanie potrzeb podróżniczych kobiet i opublikowała swój 90-stronicowy raport na ten temat.
Z badania Arup wynika, że w Irlandii 55 procent kobiet stwierdziło, że nie skorzystałoby z transportu publicznego w nocy, a 34 procent kobiet stwierdziło, że poczucie zagrożenia uniemożliwia im podróżowanie.
We Francji wyniki są gorsze: według odrębnego badania 87 procent kobiet przyznaje, że padło ofiarą molestowania seksualnego, napaści na tle seksualnym lub gwałtu w transporcie publicznym.
„Pojedynczy incydent często ma trwały wpływ na poczucie bezpieczeństwa kobiet i ich codzienne wybory” – wynika z raportu Arup.
W raporcie tym podano także przykłady strategii stosowanych przez kobiety, aby poczuć się bezpieczniej, takich jak „zatrzymywanie się dalej niż to konieczne, aby ominąć niebezpieczną stację” lub „trzymanie kluczy w dłoni jako prowizorycznej broni”.
W mediach społecznościowych pojawiają się także filmy pokazujące nastolatki i kobiety pokazujące swoje „koszule metra” – za duże nakrycie na bardziej modne stroje, aby uniknąć niechcianej uwagi.
Kilka krajów uruchomiło kampanie uświadamiające na temat sposobów reagowania na molestowanie. W Europie Belgia była pierwszym krajem, który w 2014 r. przyjął ustawę uznającą „zniewagi na tle seksualnym i na tle seksualnym” za przestępstwo. Portugalia w 2015 r. i Francja w 2018 r.
„Mobilność pielęgnacyjna”
Bezpieczeństwo nie jest jedynym czynnikiem wpływającym na mobilność kobiet; „Kobiety – nie wyłącznie, ale w wielu krajach – ponoszą większość ciężaru opieki” – stwierdziła Doody.
Według Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn w przeciętnym gospodarstwie domowym kobiety w dalszym ciągu są w nieproporcjonalnym stopniu odpowiedzialne za opiekę nad bliskimi lub dziećmi.
„A to oznacza, że potrzebują specjalnych rzeczy do poruszania się” – dodała.
Eksperci nazywają te potrzeby „mobilnością opiekuńczą” i jest to kolejny problem, przed którym stają kobiety przy wyborze środka transportu, ponieważ częściej podróżują.
„Nazywa się to łączeniem podróży i próbujesz połączyć wiele różnych podróży, co bardzo różni się od zwykłego dojazdu do pracy. Czasami transport publiczny na to nie pozwala, ponieważ nie jest wystarczająco niezawodny i dostępny” – powiedział Doody.
W raporcie Arup zauważono, że „posiadanie dziecka jest często punktem zwrotnym” w przejściu z transportu publicznego na samochód oraz że „w miarę jak dzieci dorastają, samochód pozostaje integralną częścią dynamiki rodziny”.
Eksperci twierdzą jednak, że społeczeństwo nadal może przejść w stronę bardziej zrównoważonych opcji.
Jakie są rozwiązania?
„Myślę, że naprawdę ważnym i użytecznym narzędziem do tego celu jest lista kontrolna audytu płci” – stwierdziła Doody.
Różne instytucje, takie jak Królewski Instytut Urbanistyki czy Bank Światowy udostępniły takie wytyczne.
Przykładem takiego podejścia jest uwzględnianie aspektu płci zdefiniowane przez Radę Europy jako „podejście do kształtowania polityki, które uwzględnia interesy i obawy zarówno kobiet, jak i mężczyzn”.
Chodzi o to, aby polityka lub projekt wzmacniały równość płci.
Arup i ONZ przedstawiają Wiedeń jako przykład miasta zaangażowanego we uwzględnianie aspektu płci od 2000 r., charakteryzującego się wysokiej jakości oświetleniem ulicznym, większą liczbą miejsc siedzących w przestrzeni publicznej i projektowaniem przyjaznym dla pieszych.
To metoda, która się sprawdziła, odkąd Wiedeń w 2023 roku drugi rok z rzędu został uznany za najbardziej przyjazne do życia miasto na świecie.
We Francji organizacja pozarządowa Womenability regularnie współpracuje z miastami w celu audytu ich projektów w ramach spacerów eksploracyjnych, co stanowi podejście partycypacyjne mające na celu lepsze zrozumienie potrzeb użytkowników.
Na przykładzie Szwecji stworzono 80-metrowy pasaż w Umeå, aby zapewnić świadomość wizualną dzięki naturalnemu światłu i bezpieczeństwu dzięki szerokim wejściem.
Kilka europejskich miast, np. Madryt w Hiszpanii, zdecydowało się również na „przystanki na żądanie” w autobusach, zazwyczaj w nocy. Ideą jest przede wszystkim wzmocnienie poczucia bezpieczeństwa użytkowników na ostatnim etapie podróży powrotnej.
Urbaniści zalecają także uwzględnienie przy projektowaniu przestrzeni publicznych mobilności opieki, polegającej na obecności ławek i obiektów przyjaznych dzieciom, takich jak place zabaw.
Ostatecznie jednak uwzględnianie aspektu płci faworyzuje wszystkich użytkowników, w tym dzieci i osoby starsze.
„Jeśli zapewnisz system umożliwiający dostęp, zapewni on niezawodność, na której naprawdę skorzystają wszyscy” – powiedział Doody.
