27 września 1822: Dzień, w którym odszyfrowano egipskie hieroglify.
Od około 3200 r. p.n.e. aż do 500 r. n.e. mieszkańcy imperiów egipskich używali hieroglifów jako jednego ze swoich stylów pisania. Zebrane okresy Cesarstwa Egipskiego to najdłuższa dynastia w historii ludzkości, a jednak po jej rozwiązaniu w V wieku wiedza o czytaniu charakterystycznego dla niej stylu pisma została całkowicie utracona.
Zamiast tego kolejnym pokoleniom kultur, społeczeństw i imperiów pozostały hordy artefaktów starożytnego Egiptu, z których wiele było pokrytych czymś, co wydawało się być niemożliwym do rozszyfrowania obcym systemem językowym.
Co reprezentowały te symbole? Ile było symboli? Czy istniał ustny odpowiednik?
Odpowiedzi na wiele z tych pytań można było szukać dopiero w XIX wieku. W czasach, gdy zachodnioeuropejscy historycy fascynowali się egiptologią, odnaleziono Kamień z Rosetty. Kamień z Rosetty, odkryty przez wojska Napoleona podczas jego kampanii egipskiej w 1799 r., został wyrzeźbiony dekretem ustanawiającym rządy króla Ptolemeusza V w 196 r. p.n.e.
Tym, co czyniło Kamień z Rosetty wyjątkowym, było to, że dekret nie został wyryty jedynie egipskimi hieroglifami. Został także przetłumaczony na dwa inne języki. Pierwszym był Demotic, pismo kursywą, które funkcjonowało jako system pisma codziennego Egipcjan. Kiedy odkryto kamień, Demotic nadal pozostawał zagadką dla historyków i lingwistów.
Kluczem był jednak trzeci napis na kamieniu. Został napisany w starożytnej grece, języku, który znało już wielu historyków i lingwistów.
Dzięki tłumaczeniu starożytnej Grecji bezpośrednio pod przykładami języka demotycznego i hieroglifów teoretycznie było wszystko, co potrzebne do przetłumaczenia tajemniczych języków egipskich.
Rasa zaczęła być pierwszą osobą, która tłumaczyła hieroglify. Wykonano gipsowe odlewy kamienia i przekazano je uniwersytetom w Oksfordzie, Cambridge, Edynburgu i Trinity College w Dublinie, natomiast kamień przeniesiono do British Museum, gdzie pozostał.
Pierwszych wielkich odkryć dokonano, gdy szwedzki uczony Johan David Åkerblad i francuski orientalista Antoine-Isaac Silvestre de Sacy rozszyfrowali greckie imiona zapisane w piśmie demotycznym. Stamtąd rozpoczęli pracę nad alfabetem demotycznym.
Następnie brytyjski egiptolog Thomas Young posłuchał rady Silvestre de Sacy i wydedukował fonetyczne znaki hieroglificzne opisujące te same greckie imiona. Youngowi udało się rozszyfrować imię Ptolemeusz zapisane jako „ptolmes”. Kontynuował dekodowanie innych podobieństw w pismach, udowadniając, że Demotyk i hieroglify są wersjami tego samego tekstu.
Następnie francuski uczony Jean-François Champollion kontynuował pracę Younga. Champollion zidentyfikował imię Kleopatry w tekście i wywnioskował, że hieroglify są fonetyczne. Wcześniejsze teorie głosiły, że były one w całości wykonane z logogramów (że hieroglif ptaka oznaczał słowo „ptak”), ale Champollion pomógł rozszyfrować i ustalić, że hieroglify zawierają kombinację odczytów fonetycznych i logogramów.
Champollion opublikował swoją pierwszą pracę na temat hieroglifów tego dnia w 1822 roku wraz z wykładem w Académie Royale des Inscriptions et Belles-Lettres.
