Bezprecedensowy poziom lobbowania obserwowany obecnie w Brukseli w sprawie zmienionych przepisów dotyczących odpadów opakowaniowych budzi dziwne wahania niektórych polityków, a UE ryzykuje pozostanie przywiązania do opakowań jednorazowego użytku i gospodarki wyrzucania, pisze Aline Maigret.
Nasze obecne podejście do opakowań w Unii Europejskiej jest niezrównoważone: prawie wszystkie sektory opakowań zależą od opakowań jednorazowego użytku.
Wiąże się to z ogromnymi kosztami dla społeczeństwa i środowiska, a obecne status quo ogranicza także naszą zbiorową zdolność do opracowania innych alternatyw.
Na przykład podejścia do zapobiegania powstawaniu odpadów i opakowania wielokrotnego użytku zapewniają doskonałe możliwości.
Wiele zainteresowanych stron wzywa do przyjęcia ambitnych celów i przepisów w zakresie ponownego użycia, ponieważ Parlament Europejski przygotowuje się do kluczowego głosowania w sprawie zmiany europejskich przepisów dotyczących opakowań w drodze rozporządzenia w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR).
Czy Bruksela wyśle jasny sygnał wszystkim, którzy chcą przejść na systemy opakowań wielokrotnego użytku?
Czas na zmiany transformacyjne
Osoby dojeżdżające do pracy o poranku i miłośnicy palonej kawy strzeżcie się: co roku do kawy zużywa się 16 miliardów papierowych kubków, co prowadzi do wycinania 6,5 miliona drzew, 15 miliardów litrów marnowanej wody i marnowania energii wystarczającej do zasilenia 54 000 domów przez rok.
Produkcja jednorazowych materiałów opakowaniowych (na bazie papieru lub innych materiałów) wiąże się z dużym zużyciem energii, wyczerpywaniem zasobów naturalnych i emisją gazów cieplarnianych – nie wspominając o kwestiach zdrowotnych i społecznych.
Ponadto materiały potrzebne do produkcji opakowań w większości sprowadzane są spoza UE.
Badania za badaniami dowodzą, że przekraczamy granice planety szybciej niż kiedykolwiek, a jednocześnie w ciągu ostatnich 20 lat produkcja opakowań i związanych z nimi odpadów stale rosła – w UE odnotowano rekordową ilość 177 kg odpadów opakowaniowych na osobę w 2020.
Nadszedł czas na zmiany strukturalne i odporne.
Sprawienie, że Europa przejdzie od wyrzucania do ponownego wykorzystania
Systemy ponownego wykorzystania opakowań pozwalają nam uwolnić się od konwencjonalnego, liniowego modelu produkcji, użytkowania i wyrzucania.
Przyjęcie systemów opakowań wielokrotnego użytku – w których opakowania takie jak kubek, pojemnik na żywność czy butelka są opracowywane, projektowane i wprowadzane na rynek wraz z mechanizmami zapewniającymi, że konsumenci będą używać ich wielokrotnie, a nie tylko raz – może zmniejszyć zużycie materiałów pierwotnych, ma także potencjał ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w przypadku większości opcji opakowań.
Przykłady obecne na rynku dowodzą, że korzyści wynikające z opakowań wielokrotnego użytku wykraczają poza względy środowiskowe: zapewniają nowe źródła przychodów, tworzą lokalne miejsca pracy i utrzymują wartość w naszej gospodarce.
W tym krytycznym momencie, gdy Europa stara się zmniejszyć swoją zależność energetyczną i materiałową od krajów trzecich, przyjęcie takich systemów ponownego wykorzystania może ponownie ożywić lokalne gospodarki poprzez ograniczenie zarówno importu, jak i uzależnienia od globalnych łańcuchów dostaw.
Ale nie dajcie się zwieść: należy zwiększyć skalę i wdrożyć opakowania wielokrotnego użytku w całej Europie. Aby tak się stało, trzeba zbudować infrastrukturę tam, gdzie jej nie ma i czas na jej wdrożenie od podstaw (lub prawie od zera) w każdym mieście.
Plan ponownego wykorzystania zapoczątkowany w zeszłym tygodniu przez Zero Waste Europe we współpracy z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, firmami i miastami europejskimi w pięciu krajach europejskich w ramach projektu Reuse Vanguard Project (RSVP) wyznacza początek prawdziwych zmian.
Plan ma na celu zapewnienie władzom gmin, operatorom zajmującym się ponownym wykorzystaniem i użytkownikom systemów (takim jak przedsiębiorstwa i konsumenci z branży Ho.Re.Ca.) solidnych ram umożliwiających projektowanie i wdrażanie systemów ponownego użycia w sektorze opakowań do żywności i napojów na wynos.
Obecnie jest testowany w miastach takich jak Aarhus, Barcelona, Berlin, Gandawa, Haar, Leuven, Paryż, Rotterdam i Tallinn.
Mocny sygnał od naszych przywódców politycznych
Wracając do naszego przykładu z poranną kawą, nie wystarczy zapewnić osobom dojeżdżającym do i z tych miast dostęp do kubków do kawy wielokrotnego użytku, które można zabrać ze sobą.
Wielka zmiana głównego nurtu, której potrzebujemy, może zapewnić, że odpowiedzialność nie spadnie ponownie na konsumentów; oraz że opcje o bardziej zamkniętym obiegu – takie jak systemy kubków do kawy wielokrotnego użytku z łatwymi punktami zwrotu – są wygodnie dostępne dla wszystkich. Aby jednak tak się stało, potrzebujemy konkretnych celów w zakresie ponownego użycia w prawodawstwie UE.
Transformacja ta cieszy się znacznym poparciem – od wiodących światowych marek i sprzedawców detalicznych po organizacje społeczeństwa obywatelskiego i środowisko akademickie.
Jednak bezprecedensowy (według naszych kontaktów w Parlamencie Europejskim) poziom lobbowania obserwowany obecnie w Brukseli wokół PPWR powoduje, że garstka polityków dziwnie się waha, a UE ryzykuje pozostanie przywiązaną do opakowań jednorazowego użytku i gospodarki wyrzucania.
Obecnie uwaga skupia się na posłach do Parlamentu Europejskiego, którzy w tym tygodniu oddadzą głosy.
Czy będą głosować za celami dotyczącymi ponownego użycia, aby przyspieszyć przejście na ponowne użycie w sektorze opakowań? Czy wręcz przeciwnie, utrzymać status quo, a nawet zaszkodzić istniejącym wysiłkom krajowym, tworząc niejasność prawną? Piłka jest po ich stronie.
