W Baku podczas tygodnia SPECA, programu Narodów Zjednoczonych dla krajów Azji Środkowej, państwa członkowskie podpisały nowe umowy mające na celu rozwój lepszych połączeń międzynarodowych między Azją a Europą.
Baku powitało uczestników tygodnia SPECA, specjalnego programu ONZ przeznaczonego dla krajów Azji Środkowej. W tym roku przypada 25-lecie programu i po raz pierwszy zorganizowany został szczyt liderów państw SPECA.
Tematem przewodnim było przekształcenie regionu w węzeł komunikacyjny o zasięgu globalnym. Zrównoważony transport, handel i energia to jedne z kluczowych obszarów działalności SPECA, która powstała w 1998 roku, aby ułatwić integrację tych krajów z gospodarką światową i stać się platformą współpracy mającej na celu realizację celów ONZ w zakresie Zrównoważonego Rozwoju.
Rekordowe stosunki między Azerbejdżanem a Azją Środkową
SPECA zrzesza pięć krajów Azji Środkowej, Afganistan i Azerbejdżan oraz dwie agencje ONZ. Szczyt wspierał utworzenie multipartnerskiego funduszu powierniczego SPECA pod auspicjami ONZ.
Azerbejdżan, który w tym roku jest przewodniczącym SPECA, przekaże temu funduszowi 3,5 miliona dolarów.
„Program ten opiera się na stosunkach gospodarczych między Azją Środkową a Azerbejdżanem; dziś widzimy nowy wymiar tej interakcji” – powiedział prezydent Azerbejdżanu Ilham Alijew.
„W ciągu ostatnich dwóch lat interakcje między Azerbejdżanem a wszystkimi krajami Azji Środkowej, a także między krajami Azji Środkowej, osiągnęły rekordowy poziom. Jest to zatem nowa rzeczywistość i musimy to wykorzystać.
„Mamy doskonałe relacje ze wszystkimi państwami SPECA. Mamy teraz wiele projektów inwestycyjnych: Azerbejdżan inwestuje w Azji Centralnej, a Azja Środkowa inwestuje w Azerbejdżanie. Mamy takie projekty, jak Trasa Transkaspijska Wschód-Zachód, która jest jednym z najbardziej atrakcyjnych szlaków transportowych dla Azji Środkowej – łączących się z Morzem Czarnym i Morzem Śródziemnym, a następnie z Europą poprzez zintegrowane projekty połączeń. Widzimy wiele pozytywnej dynamiki na ścieżce politycznej”.
Węzeł komunikacyjny: wzmocnienie potencjału gospodarczego regionu
Przyjęta na szczycie Deklaracja Baku podkreśliła silną wolę polityczną wspólnego wykorzystania ogromnego potencjału gospodarczego regionu.
„Analiza wskazuje na możliwość zwiększenia wzajemnych obrotów handlowych naszych krajów z obecnych 52 miliardów dolarów do 100 miliardów dolarów do 2030 roku” – powiedział prezydent Uzbekistanu Shavkat Mirziyoyev.
Forum Ekonomiczne SPECA, które odbyło się przed szczytem, omawiało, w jaki sposób region może stać się węzłem komunikacyjnym między Europą a Azją.
„To najważniejsza platforma skupiająca jeden z największych na świecie regionów krajów śródlądowych” – wyjaśnił Samad Bashirli, wiceminister gospodarki Azerbejdżanu i współprzewodniczący Forum Ekonomicznego SPECA.
„Jako kraje śródlądowe musimy współpracować i zacieśniać współpracę w zakresie transportu, co z kolei ułatwi nasz handel i zwiększy naszą integrację z gospodarką światową” – dodał.
Poprawa zdolności logistycznej i wskaźnika wydajności korytarzy handlowych ma kluczowe znaczenie dla krajów śródlądowych SPECA.
„Widzimy dużą rolę rozwiązań cyfrowych w zapewnieniu, że towary będą mogły znacznie szybciej przepływać korytarzem między Europą a Azją” – powiedział Dmitry Mariyasin, zastępca sekretarza wykonawczego UNECE i współprzewodniczący Forum Ekonomicznego SPECA.
„Chodzi o przyjęcie norm i standardów ONZ dotyczących sposobu, w jaki państwa członkowskie odprawiają odprawy celne i wymianę dokumentacji przewozowej. Chodzi o zapewnienie, aby różne części ekosystemu, handlowcy, organy celne i urzędnicy rządowi mogli stosować podobne podejścia, oraz potrafi dosłownie posługiwać się jednym językiem i na tym właśnie skupiamy się ze strony ONZ”.
Międzynarodowy Transkaspijski Szlak Transportowy
Centralnym punktem forum był Transkaspijski Międzynarodowy Szlak Transportowy. Ten wielostronny, multimodalny korytarz łączy Chiny i Europę, przechodząc przez region poprzez terminale promowe, systemy kolejowe i drogi w różnych krajach.
Aby zwiększyć efektywność środkowego korytarza, w Baku zatwierdzono plan działania dotyczący cyfryzacji multimodalnych danych i wymiany dokumentów, zgodnie ze standardami i dokumentami ONZ.
„Chodzi o to, aby zharmonizować cyfryzację w całym łańcuchu dostaw przy użyciu norm ONZ, a także standardów semantycznych ONZ i modeli danych referencyjnych, tak aby dane mogły płynnie przepływać w całym łańcuchu dostaw, przechodząc z jednego środka transportu na drugi, z jednego sektora łańcucha dostaw do innego. W tym wszystkim modnym hasłem jest interoperacyjność” – powiedział Mario Apostolov, doradca regionalny w dziale ECT Komisji Europejskiej UNECE.
„To trasa multimodalna, którą staramy się rozwijać. Ponieważ popyt wzrósł, spodziewamy się, że zastosowanie decyzji i zaleceń SPECA przyniesie efekt mnożnikowy, który znacznie zwiększy ruch towarowy w naszym korytarzu” – ujawnił Gaidar Abdikerimowa, Sekretarza Generalnego Transkaspijskiego Międzynarodowego Szlaku Transportowego.
Kazachstan „całkiem poważnie” podchodzi do przejścia na zieloną energię
Kolejnym ważnym tematem dyskusji w Baku było to, w jaki sposób SPECA może stać się regionem wzajemnie połączonych systemów energetycznych, zmierzającym w kierunku niskoemisyjnych źródeł energii.
„Naprawdę zachęcamy państwa członkowskie do skalowania zasobów energii odnawialnej, włączania ich do swojego koszyka energetycznego za pomocą technologii nisko- i zeroemisyjnych, wzmacniania zdolności sieci do absorpcji dodatkowej mocy w zakresie energii odnawialnej, ponieważ pomoże to regionowi osiągnąć odporność energetyczną i osiągnąć zero netto” – powiedziała Iva Brkic, specjalistka ds. gospodarczych w UNECE.
Agencje ONZ współpracują z państwami SPECA, pomagając w opracowywaniu narzędzi i projektowaniu polityk energetycznych w celu osiągnięcia odpornych i neutralnych pod względem emisji dwutlenku węgla systemów energetycznych.
TylkoGliwice zapytał prezydenta Kazachstanu Kasyma Jomarta Tokajewa, jak jego kraj widzi transformację zerową netto.
„Dość poważnie podchodzimy do dekarbonizacji naszej gospodarki i dywersyfikacji naszej gospodarki, nadając impuls rozwojowi sektorów nieemisyjnych w Kazachstanie” – powiedział TylkoGliwice.
„To wyzwanie. Przede wszystkim konieczna jest ogromna zmiana naszego sposobu myślenia i przyznaję, że jest to ogólny trend w światowym rozwoju gospodarczym, a Kazachstan nie pozostanie w tyle, a jednocześnie jesteśmy bardzo zaangażowany w ochronę środowiska. Tak, Kazachstan w dalszym ciągu opiera się na węglu w swoim miksie energetycznym, ale myślę, że w najbliższej przyszłości sytuacja ulegnie pozytywnej zmianie.”
Potencjał energetyczny regionu jest ogromny. Państwa SPECA pracują nad dywersyfikacją szlaków przesyłu energii na rynki światowe.
„Zasoby energii są rozmieszczone nierównomiernie. Aby zapewnić bezpieczeństwo energetyczne krajów, istnieje obiektywna potrzeba współpracy i wzajemnych połączeń” – powiedział Samir Valiyev, wiceminister energii Azerbejdżanu.
„Program SPECA na forum pomaga wspierać tę współpracę, a także organizować bieżące dyskusje i harmonizację zasad i legislacji w zakresie wsparcia i organizacji różnych projektów infrastrukturalnych”.
Zmiana klimatu i brak zasobów wodnych należą do najważniejszych wyzwań stojących przed regionem. SPECA może bez wątpienia odegrać ważną rolę w stawianiu czoła tym wyzwaniom.
