W unijnej strategii portowej zaproponowano środki mające na celu przechwytywanie narkotyków i innych nielegalnych towarów po przybyciu do Europy, ale zakłócanie działania globalnych ośrodków czarnego rynku będzie miało znacznie większy wpływ, pisze David M. Luna.
Główne porty Europy od dziesięcioleci służą jako bramy handlu światowego, rozpoczynając erę niezrównanego bogactwa i ekspansji gospodarczej kontynentu.
Niestety bramki te ułatwiły również napływ nielegalnych towarów i przemytu – od niebezpiecznych nielegalnych narkotyków i broni po podrabiane części pojazdów, pestycydy, papierosy i produkty farmaceutyczne – co stanowi ogromne wyzwanie dla bezpieczeństwa publicznego rządów europejskich i całej UE .
Kiedy Komisja Europejska przedstawiła swoją ambitną strategię zwalczania handlu narkotykami w europejskich portach, nie było zaskoczeniem, że Rotterdam i Antwerpia zostały zidentyfikowane jako główne szlaki przepływu szeregu nielegalnych produktów.
„Przestępcy wykorzystują centra logistyczne w UE i krajach spoza UE do prowadzenia nielegalnej działalności” – ostrzega plan działania Komisji Europejskiej mający na celu utworzenie Europejskiego Sojuszu Portów.
W międzyczasie eksperci monitorujący wzorce nielegalnego handlu w Międzynarodowej Koalicji Przeciwko Nielegalnej Gospodarce (ICAIE) oraz strategiczne badania oparte na dowodach w Centrum Terroryzmu, Przestępczości Transatlantyckiej i Korupcji (TraCCC) zajęli się tą kwestią w nowym raporcie.
W jego konkluzjach podkreślono co najmniej cztery „ośrodki nielegalnego handlu”, które pełnią rolę znaczących globalnych kanałów logistycznych i dystrybucyjnych dla nielegalnego handlu i powiązanego prania pieniędzy, co pomaga finansować większą przestępczość i terroryzm.
Sprawa statku przewożącego dwie tony kokainy
Panama i Zjednoczone Emiraty Arabskie, dwa z ośrodków nielegalnego handlu podkreślone w raporcie TraCCC-AITI, wyróżniają się jako dwa z najbardziej problematycznych z perspektywy europejskiej.
Co zaskakujące, co roku ze stref wolnego handlu (FTZ) w Dubaju do UE trafia prawie 2 miliony kontenerów, czyli 58 milionów ton towarów, a dodatkowe 500 000 pochodzi ze stref wolnego handlu w Panamie. Największymi punktami wejścia są Rotterdam i Antwerpia, obsługujące 30% całkowitego ruchu.
W październiku 2023 r. w wyniku ogólnoeuropejskiej operacji u wybrzeży Irlandii zatrzymano MV Matthew, statek załadowany dwiema tonami czystej kokainy.
Statek pływający pod banderą Panamy, ale posiadający stronę internetową zarejestrowaną w Dubaju, próbował dostarczyć do Europy z Gujany nielegalne narkotyki o wartości prawie 200 mln euro.
Brak regulacji finansowych w tych jurysdykcjach, w połączeniu z brakiem kontroli i egzekwowania przepisów w strefach wolnego handlu, jest tym, co przyciąga przestępczych przedsiębiorców i nielegalne sieci do eksportowania swojej przestępczości.
Władze przeszukały jedynie 2% kontenerów przybywających do Europy
Porty wolnego handlu w Dubaju są miejscem pochodzenia nielegalnych papierosów przemycanych tzw. „szlakiem Maghrebu”, łączącym kraje Bliskiego Wschodu i północno-zachodniej Afryki z Europą.
Te i inne nielegalne produkty przedostają się przez Afrykę Północną do Francji, Włoch i Hiszpanii.
Każdego roku miliardy papierosów trafiają do Europy tą drogą, pozbawiając rządy miliardów euro wpływów podatkowych.
Choć jest to alarmujące, Europol podaje, że władze przeszukują zaledwie 2% kontenerów przybywających do europejskich portów. Oznacza to, że tylko część nielegalnych produktów wprowadzanych do Europy może zostać skutecznie przechwycona.
W tym kontekście dla strategii portowej UE korzystne byłoby zwrócenie szczególnej uwagi na transgraniczny przepływ nielegalnych i podrobionych produktów przybywających do Europy z Dubaju, Panamy i innych zidentyfikowanych „węzłów” i nielegalnych szlaków, o których mowa w naszym sprawozdaniu TraCCC-AITI.
Zaciśnięcie klucza FTZ
Chociaż strategia UE dotycząca portów ma zacieśnić współpracę technologiczną i zwiększyć zdolność władz do przechwytywania nielegalnych przesyłek, najbardziej znaczącą interwencją na światowym czarnym rynku byłoby zakłócanie działania tych „centrów nielegalnego handlu” poprzez transgraniczną wymianę danych wywiadowczych.
Znaczące działania mające na celu zwalczanie stref wolnego handlu będą miały znacznie większy wpływ na powstrzymywanie przedostawania się nielegalnych i podrobionych produktów do Europy oraz na wzmocnienie zbiorowego bezpieczeństwa na światowych rynkach i w łańcuchach dostaw, w tym poprzez skuteczne wdrożenie „Zalecenia OECD w sprawie zwalczania nielegalnego handlu: wzmocnienie Przejrzystość w strefach wolnego handlu”.
Dzięki dynamicznym partnerstwom publiczno-prywatnym najważniejsze zainteresowane strony na rynku muszą współpracować ze ZEA, Panamą i innymi krajami, aby promować czystszy handel i zwalczać nielegalny handel na całym świecie.
