Ja i moi koledzy lokalni przywódcy wzywamy UE, aby nie opóźniała dalszego działania i dotrzymywała obietnic zawartych w Europejskim Zielonym Ładzie, pisze wiceprezydent Lyon Métropole Jérémy Camus.
Z okazji Światowego Dnia Żywności piszę nie tylko jako wiceprezydent Lyonu Metropole-Greater Lyon, ale także jako reprezentatywny głos innych burmistrzów z całej Europy.
Kwestia braku bezpieczeństwa żywnościowego jest niezaprzeczalnie jednym z najpilniejszych wyzwań naszych czasów, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że nasz system jest podatny na marnotrawstwo.
Dowody są w danych. Według obliczeń Eurostatu w UE każdego roku powstaje ponad 58 mln ton odpadów spożywczych.
Około 10% żywności dostępnej dla konsumentów w UE – obejmujących handel detaliczny, usługi gastronomiczne i gospodarstwa domowe – może zostać wyrzucone. Niepokojące jest to, że chociaż marnotrawienie to ma miejsce, ponad 37 milionów osób w UE nie może sobie pozwolić na wysokiej jakości posiłek co drugi dzień.
Czynniki takie jak rosnące koszty życia, zmiana klimatu, konflikt na Ukrainie i wstrząsy wtórne po pandemii Covid-19 spotęgowały problemy z dostępnością żywności.
Europejska Federacja Banków Żywności odnotowała, że jej członkowie nie byli w stanie zaspokoić zapotrzebowania na żywność w 2022 r. Co jeszcze bardziej niepokojące, osoby pracujące zarobkowo, studenci i samotni rodzice po raz pierwszy w 2022 r. zwrócili się o wsparcie materialne ze względu na rosnące koszty utrzymania.
Wahania i ostrożność w stosunku do przepisów dotyczących żywności?
W szerszym kontekście europejskim te liczby oraz trudności rolników w kontynuowaniu pracy w obecnych warunkach – także spowodowane zmianami klimatycznymi – sprawiły, że Komisja Europejska jest ostrożna w kwestii kierunku legislacji żywnościowej.
Obecne stanowisko wskazuje na wahanie, czego dowodem jest zwłaszcza decyzja przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen o wezwaniu do strategicznego dialogu na temat przyszłości rolnictwa i przełożeniu publikacji ustawy ramowej o zrównoważonych systemach żywnościowych i innych powiązanych aktów prawnych.
To odroczenie można postrzegać jako przejaw chwiejnego zaangażowania w realizację ambitnych celów określonych w Europejskim Zielonym Ładzie.
Opóźnienie uwydatnia wyzwania związane z pogodzeniem celów zrównoważonego rozwoju w systemie żywnościowym z obawami związanymi z rosnącym brakiem bezpieczeństwa żywnościowego.
Według raportu Organizacji Narodów Zjednoczonych „Stan bezpieczeństwa żywnościowego i żywienia na świecie” europejskie miasta i obszary metropolitalne, a nie obszary wiejskie, doświadczają wyższego poziomu braku bezpieczeństwa żywnościowego.
W odpowiedzi wyznaczają ambitne cele dotyczące zdrowszego, bardziej zrównoważonego i włączającego systemu żywnościowego oraz mogą dzielić się swoją wiedzą i doświadczeniem, aby wskazać drogę na przyszłość.
Co robią miasta takie jak Lyon?
Co zatem robią miasta i metropolie? Na przykład w metropolii Lyon chcemy zapewnić każdemu mieszkańcowi dostęp do pożywnej, wysokiej jakości i niedrogiej żywności.
Skróciliśmy łańcuchy dostaw poprzez zmianę lokalizacji produkcji, zapewniając świeże produkty, które są łatwiej dostępne dla naszych społeczności. Przynosi to korzyści konsumentom i wspiera naszych lokalnych rolników, wspierając bardziej zrównoważony i odporny system żywnościowy.
Nasze zaangażowanie w żywność ekologiczną znalazło odzwierciedlenie w naszych stołówkach szkolnych, w których od najmłodszych lat promujemy zdrowsze nawyki żywieniowe.
Prowadzimy także pilotażowy program partycypacyjny, dzięki któremu mieszkańcy mogą kształtować sposób wykorzystania lokalnego budżetu w celu zwalczania braku bezpieczeństwa żywnościowego. Działania te nie są odosobnionymi działaniami, ale częścią szerszej, systemowej zmiany, którą staramy się osiągnąć na naszym terytorium.
Metropolia Lyon nie jest sama. Inne gminy, które spotkałem w zeszłym miesiącu w grupie roboczej Eurocities ds. żywności, zmierzają w tym samym kierunku i byłem świadkiem podobnych eksperymentów rozpoczynających się w całej Europie.
Dla wielu europejskich miast i metropolii sprawiedliwość żywnościowa to nie tylko frazes – to zintegrowane podejście płynnie wplecione w nasze ciągłe wysiłki na rzecz usprawnienia pracy związanej z żywnością w naszych regionach. A mówiąc „region”, mam na myśli obszar szerszy niż granice metropolii.
W jaki sposób UE może pomóc?
Jednym z nadrzędnych błędnych wyobrażeń na temat bezpieczeństwa żywnościowego jest rozróżnienie na obszary miejskie i wiejskie. Te dwa środowiska były tradycyjnie postrzegane jako odrębne byty mające różne problemy i rozwiązania.
Jednakże dane Komisji Europejskiej pokazują, że około 50% ludności wiejskiej w UE mieszka w pobliżu miast, często stanowiąc część szerszych obszarów metropolitalnych.
Życie w miastach, na przedmieściach i okolicznych obszarach wiejskich nakłada się na siebie bardziej niż kiedykolwiek, co prowadzi do wzmocnienia poczucia połączenia, a nie separacji.
Dlatego też dla miast i obszarów metropolitalnych w całej Europie oraz dla prawodawstwa europejskiego konieczne jest wspieranie wspólnej wizji sąsiadów z obszarów miejskich i wiejskich, która ma na celu rozwiązanie problemu braku bezpieczeństwa żywnościowego i promowanie zrównoważonego rozwoju.
Jak UE może pomóc? Po raz pierwszy Unia Europejska odgrywa kluczową rolę w ochronie prawa do eksperymentów, umożliwiając władzom lokalnym testowanie innowacyjnych rozwiązań dostosowanych do konkretnych kontekstów.
Może również ułatwić bezpośrednie wykorzystanie funduszy, zapewniając efektywne kierowanie zasobów, unikając potencjalnych opóźnień biurokratycznych i umożliwiając miastom reagowanie na najpilniejsze potrzeby.
Ponadto UE może stworzyć synergię między polityką żywnościową a nadrzędnymi strategiami społecznymi i zdrowotnymi.
Uznanie i wykorzystanie nierozerwalnych powiązań między tymi obszarami może prowadzić do holistycznych rozwiązań promujących zdrowsze populacje, zmniejszenie nierówności i zrównoważone systemy żywnościowe.
Istnieje jednak wyraźny brak spójności polityki w obowiązującym prawodawstwie UE.
Rozmowy o jedzeniu to nie tylko to
Zajęcie się bezpieczeństwem żywnościowym i sprawiedliwością żywnościową nie jest pojedynczym zadaniem. Obejmuje spektrum wzajemnie powiązanych dziedzin: rolnictwo, zdrowie i żywienie, sprawiedliwość społeczna, środowisko, a nawet handel międzynarodowy.
Chodzi o syntezę spójnej unijnej wizji przyszłości żywności, patrząc na szerszy obraz i łącząc różne sektory i podmioty.
Jest oczywiste, że dyskusja na temat żywności w UE nie dotyczy wyłącznie rolnictwa czy nawet bezpieczeństwa żywnościowego w oderwaniu od innych.
Chodzi o wspieranie dialogu, w którym uwzględniane są różne głosy i punkty widzenia, tak aby każdy mógł otrzymać na talerzach żywność nie tylko pożywną i bezpieczną, ale także stanowiącą produkt sprawiedliwego, zrównoważonego i spójnego systemu.
Ja i moi koledzy lokalni przywódcy wzywamy UE, aby nie opóźniała dalszych działań i dotrzymywała obietnic zawartych w Europejskim Zielonym Ładzie.
