Oczekuje się, że po serii strajków w Europie w 2023 r. pielęgniarki w Wielkiej Brytanii i Włoszech w 2024 r. będą nadal wychodzić na ulice, aby uzyskać lepsze warunki płacy i pracy.
Wydatki na opiekę zdrowotną wzrosły w całej Europie podczas pandemii Covid-19, ale Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) szacuje, że w 2022 r. spadły.
To, czy pracownicy służby zdrowia – a w szczególności pielęgniarki – otrzymują odpowiednie wynagrodzenie, jest przedmiotem długiej debaty trwającej od wielu lat.
„Pandemia Covid-19, a ostatnio kryzys kosztów utrzymania zwróciły większą uwagę na dochody pielęgniarek i pojawiły się obawy, czy wynagrodzenie jest wystarczające, aby przyciągnąć i zatrzymać pielęgniarki w zawodzie” – stwierdza raport OECD „Zdrowie w raporcie „w skrócie 2023”” – ostrzega.
Chociaż w 2021 r. wynagrodzenia pielęgniarek były w większości wyższe od średniej płacy w Europie, w niektórych krajach, w tym w Wielkiej Brytanii, pielęgniarki zarabiały mniej niż przeciętny pracownik.
W większości krajów w dekadzie poprzedzającej pandemię wynagrodzenia pielęgniarek wzrosły realnie. Liczba ta spadła jednak w pięciu krajach, w tym w Wielkiej Brytanii.
W ostatnich latach w całej Europie miała miejsce seria strajków pielęgniarek, a w latach 2022 i 2023 liczba zorganizowanych strajków znacznie wzrosła.
W Wielkiej Brytanii Royal College of Nursing wydał już kolejne zawiadomienia o strajku na styczeń 2024 r. dla członków zatrudnionych przez Care Plus Group (CPG).
Oczekuje się, że we Włoszech lekarze i pielęgniarki, nazywający siebie „zapomnianymi bohaterami”, w 2024 r. nadal będą wychodzić na ulice. Żądają lepszych warunków pracy i płacy.
Ile pielęgniarki zarabiają miesięcznie? Jak kształtują się wynagrodzenia pielęgniarek w Europie? Które kraje płacą pielęgniarkom najwięcej, a które najmniej? Czy w ciągu ostatniej dekady wynagrodzenia pielęgniarek wzrosły?
Niedawno opublikowany raport OECD opiera się na danych za 2021 r., które być może nie są całkowicie aktualne, ale dostarczają przydatnych informacji do porównywania krajów europejskich.
W 2021 r. roczne wynagrodzenie brutto pielęgniarek wahało się od 10 461 euro w Turcji (872 euro miesięcznie) do 107 862 euro w Luksemburgu (8989 euro miesięcznie). Rozpiętość ta pokazuje ogromne różnice w wynagrodzeniach pielęgniarek w Europie w ujęciu nominalnym.
Oprócz Luksemburga roczne wynagrodzenia brutto pielęgniarek w siedmiu krajach europejskich przekraczały 50 000 euro. Nie było wśród nich unijnej „wielkiej czwórki” ani Wielkiej Brytanii.
Pielęgniarki w Niemczech (46 829 euro, dane za 2018 r.) miały najwyższe wynagrodzenie brutto, a następnie w Hiszpanii (38 627 euro), Francji (37 508 euro) i Włoszech (29 224 euro). W Wielkiej Brytanii kwota ta wyniosła 41 023 euro (35 276 funtów) (3419 euro miesięcznie).
Nadal duże różnice w parytecie siły nabywczej
Parytet siły nabywczej (PPP) jest wskaźnikiem różnic w poziomie cen. Pokazuje, ile jednostek walutowych kosztuje dana ilość towarów lub usług w różnych krajach.
Według Eurostatu zastosowanie PPP może „wyeliminować efekt różnic w poziomie cen między krajami”, ponieważ może być wykorzystywane jako swego rodzaju kurs przeliczania walut w celu przeliczenia wydatków wyrażonych w walutach krajowych na sztuczną wspólną walutę.
Wskazuje to na względną sytuację ekonomiczną pielęgniarek w różnych krajach.
Patrząc na wynagrodzenia w PPP, różnice w porównaniu z wynagrodzeniami nominalnymi zmniejszyły się, ale w Europie nadal występują duże dysproporcje.
W 2021 r. wynagrodzenia pielęgniarek oparte na PPP wahały się od 18 720 euro na Litwie (dane za 2018 r.) do 70 455 euro w Luksemburgu.
Dochód brutto pielęgniarek w Luksemburgu był prawie czterokrotnie wyższy niż tych pracujących na Litwie i Łotwie.
Liczba ta przekroczyła również 50 000 euro w Belgii i Holandii. Niemcy (44 100 euro, dane za 2018 r.) miały najwyższe wynagrodzenie oparte na PPS wśród „wielkiej czwórki”, a za nimi plasowały się Hiszpania (39 150 euro), Francja (32 400 euro) i Włochy (28 764 euro).
Wynagrodzenia pielęgniarek oparte na PPS kształtowały się poniżej 30 000 euro w ośmiu z 21 krajów UE. Pielęgniarki w Turcji (29 177 euro), kraju kandydującym do członkostwa w UE, były w lepszej sytuacji niż siedem państw członkowskich.
Na dole za Litwą i Łotwą plasowały się Portugalia, Słowacja i Grecja.
Ogólnie rzecz biorąc, pielęgniarki pracujące w krajach Europy Środkowo-Wschodniej miały najniższy poziom wynagrodzeń, co przynajmniej częściowo wyjaśnia, dlaczego wiele osób decyduje się na migrację do innych krajów UE, jak wynika z raportu OECD.
Pielęgniarki w Wielkiej Brytanii zarabiają mniej niż średnia pensja
Stosunek wynagrodzenia do średniego wynagrodzenia jest użytecznym wskaźnikiem pokazującym, jak opłacany jest każdy zawód w każdym kraju. W 15 z 25 krajów w Europie wynagrodzenia pielęgniarek były powyżej średniej.
Jednak w Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Finlandii i na Łotwie pielęgniarki zarabiały mniej niż przeciętny pracownik. Stosunek wynagrodzenia pielęgniarki do przeciętnego wynagrodzenia wyniósł w tych krajach 0,9.
Wskaźnik ten wyniósł 1,5 w Czechach, Luksemburgu, Grecji i Słowenii, co oznacza, że pielęgniarki otrzymywały o 50 procent więcej niż średnia płaca.
Jak zmieniały się wynagrodzenia pielęgniarek w ostatniej dekadzie?
Wynagrodzenia pielęgniarek wzrosły w ujęciu realnym (uwzględniając inflację) w dekadzie poprzedzającej pandemię Covid-19 w większości krajów Europy.
Dotyczyło to szczególnie wielu krajów Europy Środkowo-Wschodniej, w tym Węgier, Polski, Słowacji i Czech, gdzie pielęgniarki uzyskały podwyżki wynagrodzeń realnie średnio o 4–5 procent rocznie w latach 2010–2019.
Podwyżki te pomogły zmniejszyć różnicę w stosunku do innych krajów UE.
Pielęgniarki w Turcji i Islandii otrzymały w tym okresie znaczne podwyżki, odpowiednio o 4,9% i 4,7%.
Z drugiej strony wynagrodzenia pielęgniarek spadły w ujęciu realnym w latach 2010–2019 w Grecji, Włoszech, Portugalii, Finlandii i Wielkiej Brytanii.
Przyjrzyjmy się bliżej zarobkom pielęgniarek w Wielkiej Brytanii
Chociaż dochody pielęgniarek w Wielkiej Brytanii wzrosły w tym okresie w ujęciu nominalnym, według OECD spadły o ponad 3 procent w ujęciu realnym, „głównie z powodu polityki wynagrodzeń w sektorze publicznym wdrażanej w latach 2011/12–2017/18”.
W latach 2019–2021 w Wielkiej Brytanii realny średni dochód pielęgniarek wzrósł bardzo nieznacznie w następstwie porozumienia w sprawie wynagrodzeń w ramach Agendy na rzecz zmian na lata 2018–2021.
Poniższy wykres przedstawia kształtowanie się realnych wynagrodzeń pielęgniarek w latach 2010-2020.
Pokazuje, jak stopniowo i znacząco rosły wynagrodzenia na Węgrzech, w Polsce, na Słowacji i w Czechach, podczas gdy nieznacznie rosły w Hiszpanii, Belgii i Holandii. Wskazuje także na stagnację we Francji i upadek w Wielkiej Brytanii.
Długoterminowe wynagrodzenia „Pielęgniarki” Fundacji Zdrowia: co dalej? Z raportu wynika, że podstawowe zarobki pielęgniarek NHS wzrosły nominalnie o 13 procent między marcem 2011 r. a marcem 2021 r.
Jednak po uwzględnieniu inflacji cen konsumpcyjnych oznacza to realną redukcję o 5%.
Rola premii Covid w podwyżkach wynagrodzeń
W raporcie OECD podkreślono, że duża część pielęgniarek i innych pracowników służby zdrowia otrzymała jednorazowe „premie” za Covid-19 w latach 2020 i 2021 w uznaniu pierwszoplanowej roli, jaką odegrali podczas pandemii.
Te zryczałtowane premie w większości przypadków nie są wliczane do regularnych wynagrodzeń.
