Różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn to znacznie więcej niż równa płaca za taką samą pracę. Kobiety w Europie borykają się z poważnymi nierównościami w dostępie do pracy, awansu i nagród.
W Europie zróżnicowanie wynagrodzeń ze względu na płeć jest nadal bardzo widoczne. Kilka wskaźników wskazuje na nierówność kobiet i mężczyzn w wielu obszarach, ale życie gospodarcze jest jednym z kluczowych obszarów, które najbardziej wpływają na kobiety.
Pomimo pewnej poprawy w Europie kobiety w dalszym ciągu borykają się z różnicami między płciami, jeśli chodzi o płace, udział w rynku pracy, zatrudnienie i stanowiska hierarchiczne w miejscu pracy.
Z okazji Międzynarodowego Dnia Kobiet (8 marca), corocznej inicjatywy promowanej przez Organizację Narodów Zjednoczonych w celu podniesienia świadomości na temat kwestii związanych z płcią, TylkoGliwice Next analizuje dane w postaci głównych wskaźników, aby uzyskać pełniejszy obraz obecnego podziału płci.
O ile mniej kobiety zarabiają od mężczyzn?
W ostatnich latach coraz częściej dyskutuje się o nierównościach płacowych między płciami.
Nieskorygowana różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn jest istotnym wskaźnikiem pokazującym różnicę między średnimi godzinowymi zarobkami brutto mężczyzn i kobiet, wyrażoną jako odsetek średnich godzinowych zarobków brutto mężczyzn.
Nie uwzględnia wykształcenia, wieku, przepracowanych godzin ani rodzaju wykonywanej pracy.
To w zasadzie pokazuje, o ile mniej kobiety zarabiają niż mężczyźni. W 2022 r. różnica między płciami w UE wyniosła 12,7%. Innymi słowy, kobiety zarabiały średnio o 12,7 procent mniej na godzinę niż mężczyźni.
Pokazuje to, że kobiety zarabiają średnio 87,3 euro na każde 100 euro zarobione przez mężczyzn. Krótko mówiąc, kobiety musiałyby przepracować dodatkowe 1,5 miesiąca, aby nadrobić różnicę.
Różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn znacznie się różniła w UE i bloku Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA). W 2022 r. w kilku krajach było to ponad 17 proc.
W Estonii największą różnicę w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn wynoszącą 21,3 proc. uplasowały się Austria (18,4 proc.), Szwajcaria i Czechy (17,9 proc.).
Jedynym krajem, w którym wskaźnik był ujemny, był Luksemburg (-0,7%), co oznacza, że kobiety zarabiały nieco więcej niż mężczyźni.
Oprócz Luksemburga najniższe różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn, wynoszące mniej niż pięć procent, odnotowały Włochy, Rumunia i Belgia.
Wśród unijnej „wielkiej czwórki” Niemcy (17,7 proc.) i Francja (13,9 proc.) odnotowały większe różnice niż średnia UE.
Czy różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn w Europie zmniejsza się?
Jednym z celów Komisji Europejskiej jest zmniejszenie zróżnicowania wynagrodzeń ze względu na płeć w UE. Czy nastąpiła jakaś poprawa w tym kierunku? Postęp jest stały, ale powolny.
W latach 2012–2022 różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn w UE spadła o 3,7 punktu procentowego, z 16,4% do 12,7%.
Różnica w wynagrodzeniach wzrosła w sześciu krajach
W sześciu krajach, a mianowicie w Słowenii, na Łotwie, w Polsce, na Malcie, w Szwajcarii i na Litwie, zróżnicowanie wynagrodzeń ze względu na płeć wzrosło i wahało się od 0,1 p.p. do 3,7 p.p.
Znacząca poprawa w Hiszpanii, Estonii i Islandii
Największą poprawę w zakresie zróżnicowania wynagrodzeń ze względu na płeć odnotowała Hiszpania, która w tym okresie spadła o 10 p.p., a następnie Estonia (8,6 p.p.), Islandia (8,4 p.p.) i Luksemburg (7,6 p.p.).
Niemcy i Wielka Brytania również odnotowały znaczny spadek, odpowiednio o 5 pp i 4,7 pp.
Czy różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn jest większa w sektorze prywatnym?
Tak to jest.
W 2022 r. w 21 z 24 krajów europejskich zróżnicowanie płci było wyższe w sektorze prywatnym niż w sektorze publicznym.
Według unijnej agencji danych Eurostat może to wynikać z faktu, że wynagrodzenie w sektorze publicznym jest w większości ustalane na podstawie przejrzystych siatek płac, które w UE dotyczą w równym stopniu mężczyzn i kobiet.
Różnice w wynagrodzeniach były wyższe w sektorze publicznym jedynie w Portugalii, Słowenii i Finlandii.
Cypr odnotował (-0,2 procent) ujemną lukę w sektorze publicznym, co wskazuje, że kobiety zarabiały lepiej niż mężczyźni.
Cypr również odnotował największą różnicę między sektorem publicznym i prywatnym – 19,7 p.p.
Różnica ta przekroczyła 10 punktów procentowych w pięciu krajach, co sugeruje, że w wielu krajach nierówność wynagrodzeń ze względu na płeć była znaczna.
W niemieckim sektorze prywatnym kobiety zarabiają o 12,7 procent mniej niż mężczyźni
Największą różnicę w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn w sektorze prywatnym miały Czechy – 20,5 procent, a tuż za nimi plasowały się Niemcy (19,9 procent). Pokazuje to, że kobiety zarabiają średnio 80 euro na każde 100 euro zarobione przez mężczyzn w niemieckim sektorze prywatnym.
Dlaczego kobiety zarabiają mniej?
Przyczyny zróżnicowania wynagrodzeń ze względu na płeć nie są proste. To coś więcej niż kwestia równej płacy za taką samą pracę.
„Obejmuje dużą liczbę nierówności, z jakimi borykają się kobiety w dostępie do pracy, awansu i nagród” – podkreśla Komisja Europejska.
Zdaniem Komisji głównymi powodami są:
- Segregacja sektorowa: Około 24 procent zróżnicowania wynagrodzeń ze względu na płeć jest związane z nadreprezentacją kobiet w stosunkowo nisko płatnych sektorach, takich jak opieka, zdrowie i edukacja.
W 2022 r. 28 proc. kobiet w UE pracowało w niepełnym wymiarze godzin w porównaniu z 8 proc. mężczyzn.
-
Dyskryminacja płacowa: Kobiety zarabiają mniej niż mężczyźni za wykonywanie takiej samej pracy lub w niektórych przypadkach pracy o tej samej wartości.
-
Nierówny udział pracy nieodpłatnej: kobiety przepracowują więcej godzin tygodniowo niż mężczyźni, ale spędzają więcej godzin na pracy nieodpłatnej, co może również mieć wpływ na ich wybory zawodowe. Znacznie częściej rezygnują z pracy, aby opiekować się dziećmi i rodziną. Z tego powodu UE promuje równy podział urlopów rodzicielskich.
-
Szklany sufit: Pozycja w hierarchii w oczywisty sposób wpływa na poziom wynagrodzeń. Na przykład zawodem, w którym występują największe różnice w zarobkach godzinowych w UE, byli menedżerowie: kobiety zarabiają o 23% mniej niż mężczyźni.
Oprócz tego, że mężczyźni otrzymują wyższe wynagrodzenie niż kobiety, na ogół zajmują wyższe stanowiska niż kobiety. W 2021 r. kobiety stanowiły zaledwie 35 proc. menedżerów w UE.
Jak pokazuje powyższy wykres, w żadnym kraju UE udział kobiet na tym stanowisku nie przekraczał 50%. Największy udział miała Łotwa (46 proc.), Polska i Szwecja (po 43 proc.), natomiast najmniejsze Cypr (21 proc.), Luksemburg (22 proc.) i Holandia (26 proc.).
Kobiety są lepiej wykształcone, ale mniej zatrudnione
Aby zrozumieć różnicę w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn, należy nadal wziąć pod uwagę wiele czynników.
W 2022 r. liczba kobiet z wykształceniem wyższym (37,1 proc.), obejmującym uniwersytety, uczelnie, wykształcenie techniczne, w UE była wyraźnie wyższa niż mężczyzn (31,4 proc.).
Odsetek kobiet z wyższym wykształceniem był wyższy niż odpowiedni udział mężczyzn w prawie wszystkich krajach UE, z wyjątkiem Niemiec i Austrii.
Jednakże wskaźnik zatrudnienia kobiet (83,6) był w UE niższy niż mężczyzn (88,9 proc.). Liczby te wyraźnie pokazują, że kobiety są mniej zatrudnione, chociaż są lepiej wykształcone.
We wszystkich krajach UE mężczyźni są zatrudnieni częściej
Wśród osób w wieku 15–64 lat wskaźnik zatrudnienia mężczyzn w UE w 2023 r. wyniósł 74,7 proc. i był wyższy od wskaźnika zatrudnienia kobiet (64,9 proc.) o 9,8 punktu procentowego.
We wszystkich krajach UE wskaźnik zatrudnienia mężczyzn był wyższy niż kobiet i wahał się od 0,3 p. proc. na Litwie do 19,1 p. proc. w Grecji.
Turcja, kraj kandydujący, była odstającym krajem z wynikiem 34,6 punktu procentowego.
Poprawa współczynnika aktywności zawodowej, jednak różnica jest nadal duża
We wszystkich krajach UE wskaźnik aktywności zawodowej kobiet był również niższy niż mężczyzn. Według danych OECD w 2022 r. różnica ta w UE wyniosła 9,9 p.p.
W 2002 roku liczba ta wyniosła 16,6 p.p.
Chociaż w prawie wszystkich krajach, z wyjątkiem Rumunii, w ciągu ostatnich dwóch dekad nastąpiła poprawa w zakresie zmniejszania tej różnicy, w ośmiu krajach UE, w tym w Rumunii, Włoszech i Grecji, różnica między płciami we wskaźniku aktywności zawodowej nadal przekraczała 10 punktów procentowych.
Hiszpania, Malta i Luksemburg odnotowały w ciągu ostatnich dwóch dekad znaczną poprawę w zmniejszaniu różnic w aktywności zawodowej kobiet i mężczyzn.
