Czym jest wirus Zachodniego Nilu i czy podróżni po Europie powinni się martwić ostatnimi epidemiami?

Przypadki potencjalnie śmiertelnego wirusa odnotowano w Hiszpanii i Włoszech.

Po tym, jak wiosną epidemie gorączki denga w Europie postawiły podróżnych w stan najwyższej gotowości, teraz odnotowano przypadki innego, potencjalnie śmiertelnego wirusa przenoszonego przez komary.

Wirus Zachodniego Nilu został wykryty u dwóch osób w Hiszpanii i Włoszech. Według Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) zakażenia zostały nabyte lokalnie, a nie podczas podróży do regionów tropikalnych.

Przypadek we Włoszech został odkryty 20 czerwca w Modenie, mieście w północnym regionie Emilia-Romania. Jest to kontynuacja przypadku zidentyfikowanego w Sewilli w Hiszpanii w marcu.

Czym jest wirus Zachodniego Nilu i jakie są objawy?

Wirus Zachodniego Nilu (WNV) może powodować śmiertelną chorobę neurologiczną u ludzi. Należy do grupy wirusów japońskiego zapalenia mózgu, wraz z innymi, takimi jak denga i żółta febra.

Naturalnymi żywicielami WNV są ​​ptaki, jednak wirus ten rozprzestrzenia się głównie za pośrednictwem komarów, a w nielicznych przypadkach także poprzez transfuzję krwi, oddanie narządów lub ciążę.

U około czterech na pięciu pacjentów WNV nie daje żadnych objawów, ale u pozostałych 20 procent rozwija się w gorączkę Zachodniego Nilu. Objawy obejmują nagłą wysoką gorączkę, ból głowy, sztywność karku i wysypkę na szyi, ramionach lub nogach – a w cięższych przypadkach drgawki, osłabienie mięśni i paraliż, zgodnie z ECDC.

Osoby po 50. roku życia – zwłaszcza te, u których występują choroby współistniejące – są bardziej narażone na poważne zachorowania. U mniej niż 1% osób rozwijają się infekcje neurologiczne, takie jak zapalenie opon mózgowych lub zapalenie mózgu – przy czym jeden na 10 przypadków kończy się zgonem.

Objawy pojawiają się zazwyczaj od dwóch do sześciu dni po zakażeniu, ale ich rozwój może trwać do 14 dni lub dłużej. W przypadkach niepowikłanych objawy zwykle ustępują w ciągu trzech do sześciu dni.

Jak chronić się przed wirusem Zachodniego Nilu

Jak dotąd nie ma szczepionki przeciwko WNV dla ludzi, dlatego najlepszym sposobem ochrony jest zapobieganie ukąszeniom komarów.

Można to zrobić, nie podróżując do obszarów dotkniętych chorobą w okresach, w których komary występują częściej, np. latem, i ograniczając czas spędzany na zewnątrz podczas pobytu w obszarze dotkniętym chorobą.

Wirus ten został po raz pierwszy wykryty w 1937 roku w regionie Zachodniego Nilu w Ugandzie, ale obecnie można go znaleźć w wielu krajach na całym świecie, m.in. w Afryce, na Bliskim Wschodzie, w Azji Zachodniej i Środkowej, Ameryce Północnej oraz w Europie Południowej i Wschodniej.

Zakażeniom można również zapobiegać, stosując środek odstraszający komary, zakrywając ramiona, nogi i stopy oraz nie wpuszczając komarów do sypialni w nocy.

Jeśli źle się czujesz, zwłaszcza jeśli masz gorączkę, skontaktuj się z lekarzem i poinformuj go, dokąd ostatnio podróżowałeś.

Dlaczego w Europie odnotowuje się więcej przypadków chorób przenoszonych przez komary?

Rekordowo wysokie temperatury i inne ekstremalne zjawiska pogodowe będące skutkiem zmian klimatycznych powodują wzrost liczby epidemii wirusów w Europie.

„Europa już teraz widzi, jak zmiana klimatu stwarza bardziej sprzyjające warunki do rozprzestrzeniania się inwazyjnych komarów na tereny dotychczas nie dotknięte chorobą i zarażania większej liczby osób chorobami takimi jak denga” – powiedziała w zeszłym miesiącu Andrea Ammon, dyrektor ECDC.

„Wzrost liczby podróży międzynarodowych z krajów, w których denga jest endemiczna, zwiększy również ryzyko zawleczenia przypadków, a nieuchronnie także ryzyko lokalnych ognisk choroby” – dodała.

Liczba przypadków zachorowań na dengę w Europie wzrosła niemal dwukrotnie między 2022 a 2023 rokiem, a dane wskazują, że w tym roku może ona stać się jeszcze bardziej powszechna.

Gdzie w Europie występuje największe prawdopodobieństwo zakażeń?

Komary tygrysie przenoszące dengę występują obecnie w 13 krajach europejskich: Austrii, Bułgarii, Chorwacji, Francji, Niemczech, Grecji, Węgrzech, Włoszech, na Malcie, w Portugalii, Rumunii, Słowenii i Hiszpanii.

Pierwszy duży wybuch epidemii WNV w Europie miał miejsce w Rumunii w 1996 r. Od tego czasu przypadki odnotowano w krajach europejskich, m.in. we Francji, Grecji, na Węgrzech, we Włoszech, w Portugalii i Hiszpanii.

W 2023 r. zgłoszono 713 przypadków zachorowań nabytych lokalnie w UE/EOG w 123 różnych regionach – w 22 z nich zakażenie wystąpiło po raz pierwszy. Niestety zgłoszono 67 zgonów.

Przypadek, do którego doszło w Hiszpanii w marcu tego roku, zdarzył się niezwykle wcześnie, prawdopodobnie z powodu niezwykle ciepłej pogody.

ECDC ostrzega, że ​​komar przenoszący wirusy denga i Zika rozprzestrzenia się dalej na północ, wschód i zachód Europy, a ostatnio zadomowił się na Cyprze.