Dołącz do nas w wycieczce do Carpi, Modeny i Sassuolo we Włoszech, gdzie w ten weekend Festivalfilosofia ma na celu przeniesienie filozofii z dusznych sal wykładowych na place publiczne. Urodzona w Carpi pisarka Alice Carnevali dzieli się wspomnieniami z tego wydarzenia i tego, jak odegrało ono znaczącą rolę w jej życiu.
Carpi, Modena i Sassuolo to trzy miasta w sercu Emilii-Romanii, regionu położonego na północy Włoch. Swoją sławę zawdzięczają kultowym producentom samochodów Ferrari i Lamborghini, wyrafinowanemu smakowi octu balsamicznego i lekkiemu smakowi Lambrusco, doskonałego czerwonego wina do dań mięsnych.
Te trzy miasta mają jednak do zaoferowania więcej niż tylko przyjemności materialne i zmysłowe. Jeśli odwiedzisz je w dniach 15-17 września, spacer po centrach miast może zostać przerwany egzystencjalnymi dyskusjami, odbijającymi się echem na każdym rogu ulicy. I wtedy będziesz wiedział, że Festiwalfilosofia zaczął.
Festivalfilosofia to coroczne wydarzenie, które gromadzi ekspertów w dziedzinie filozofii, studentów i ciekawskich obywateli. Zostało założone w 2001 roku przez Fondazione Collegio San Carlo, prywatną organizację organizującą wydarzenia kulturalne w lokalnych społecznościach w pobliżu Modeny.
„Celem festiwalu jest podjęcie tematu, rozpakowanie go, pokazanie różnych poziomów znaczeń, pobudzenie do zadawania pytań i dostarczenie narzędzi pozwalających zrozumieć współczesne problemy” – wyjaśnia Daniele Francesconi, dyrektor festiwalu.
Co jednak czyni to wydarzenie tak wyjątkowym?
Powrót filozofii do agora
Moje pierwsze spotkanie z Festivalfilosofią miało miejsce, gdy miałem 14 lat. Było sobotnie popołudnie, a ja jadłem lody z przyjaciółmi na Piazza Martiri, ogromnym placu w centrum Carpi. Przechadzając się pod długim pasażem, natknęliśmy się na konferencję plenerową. Kobieta opowiadała o związku człowieka z przyrodą tłumowi ludzi siedzących w delikatnym wrześniowym słońcu. Za nią plakat Festivalfilosofia – Natura.
Choć niewiele rozumiałem, byłem zafascynowany. Filozofia nigdy nie była tematem dyskusji w moim domu, gdzie codzienne sprawy dyktowały prawo.
Słuchanie filozofa sprawiło, że poczułem się uprzywilejowany: byłem świadkiem skomplikowanego wykładu, odbywającego się zazwyczaj w aulach uniwersyteckich, gdzie nikt z mojej rodziny nie miał okazji być.
Z czasem jednak filozofia nauczyła mnie, że wydarzenie to nie było przywilejem, ale podstawowym prawem, którego zostaliśmy pozbawieni.
Agora to miejsce publiczne, w którym greccy filozofowie organizowali debaty, aby dzielić się wiedzą i wzmacniać krytyczne myślenie odbiorców.
I choć Carpi, Modena i Sassuolo to nie Ateny, to jednak podczas festiwalu ożywają. Koncerty, wystawy sztuki i konferencje wypełniają ulice, tworząc tętniącą życiem atmosferę, która przyciąga ludzi z całych Włoch.
– Te miasta to nie tylko scena wydarzenia. To oni są jej bohaterami” – stwierdza Francesconi. I nic nie oddaje lepiej energii festiwalu niż ta metafora.
Pomost pomiędzy filozofią a wyzwaniami naszych czasów
W 2016 roku uczestniczyłem w najlepszej konferencji Festivalfilosofia, którą uważam za najlepszą. Tematem tego roku było agonizmzbiegło się z igrzyskami olimpijskimi w Rio. Julio Velasco, cieszący się międzynarodową sławą trener siatkówki z wykształceniem filozoficznym, udzielił lekcji pracy zespołowej. Podzieliłem się tą chwilą z moją kochającą sport rodziną i najlepszym przyjacielem.
Piazza Grande w Modenie była pełna ludzi. Nie mogliśmy znaleźć miejsca do siedzenia, więc staliśmy przez dwie godziny, porwani przyziemnymi wyjaśnieniami Velasco. Od tego wieczoru, ilekroć przygotowywałem się do egzaminów z filozofii, rodzice zachęcali mnie do powtarzania na głos notatek, słuchania i zadawania pytań na tematy filozoficzne.
Co roku uczestnicy mają szeroki wybór. W każdym mieście odbywają się co najmniej cztery bezpłatne wykłady dziennie, zajęcia dla dzieci, wieczory filmowe i specjalne menu w lokalnych restauracjach.
Tematyka jest ciekawa i powiązana z bieżącymi dyskusjami. „Tegorocznym tematem jest słowo, centralny element dyskusji filozoficznej XX wieku i naszego społeczeństwa. Komunikacja stoi obecnie w obliczu kryzysu: coraz rzadziej ze sobą rozmawiamy i nie potrafimy słuchać” – stwierdza Daniele Francesconi.
Oprócz artystów włoskojęzycznych festiwal poszerza swój międzynarodowy zasięg dzięki gronu znamienitych gości. Eva Majer, holenderska badaczka specjalizująca się w komunikacji międzygatunkowej; Anne Cheng, wybitna francuska sinolog; Cass Sunstein, amerykański uczony mówiący o komunikacji politycznej w epoce cyfrowej oraz Sverker Johnsson, szwedzki badacz zajmujący się początkami języka.
Ambitne zadanie, ale warto spróbować
Od ponad czterech lat mieszkam za granicą, ale zawsze staram się, aby festiwal nie przegapił. Mam z nią kilka wspomnień: konferencje, w których uczestniczyłam z rówieśnikami z liceum, mój pierwszy staż w jej organizacji, a nawet wykłady, które opuszczałam ze względu na ich wysoki poziom skomplikowania.
Niwelowanie różnic politycznych, kulturowych i edukacyjnych to ambitne przedsięwzięcie i trzy dni z pewnością nie wystarczą, aby osiągnąć ten cel.
Jednak jedno jest pewne. W ten weekend mieszkańcy Carpi, Modeny i Sassuolo lub je odwiedzający pomogą stworzyć porywającą energię festiwalu. Być może po prostu uczestnicząc w wydarzeniu i jedząc lody, pewnego dnia napiszą o tym artykuł.
