Zmiana klimatu zbiera coraz większe żniwo w lasach Europy. Dane satelitarne mogą pomóc w ich uratowaniu.
System monitorowania lasów wykorzystujący satelity do śledzenia zagrożeń, takich jak pożary spowodowane zmianą klimatu i nielegalne pozyskiwanie drewna, mógłby wkrótce zostać wdrożony w UE.
Zmiana klimatu zbiera coraz większe żniwo w lasach Europy, ponieważ ekstremalne upały i susza zwiększają ryzyko śmiertelnych pożarów.
Z raportu opublikowanego w środę przez Komisję Europejską wynika, że w zeszłym roku w wyniku pożarów lasów spłonęło prawie 900 000 hektarów gruntów w UE, co stanowi obszar mniej więcej wielkości Korsyki.
Oznacza to, że jest to drugi najgorszy rok od rozpoczęcia monitorowania za pośrednictwem europejskiego systemu informacji o pożarach lasów (EFFIS) w 2000 r. W 2017 r. spalono 1,3 mln hektarów gruntów.
Degradacja europejskich lasów oznacza problemy, ponieważ ich zdolność do magazynowania CO2 jest niezbędna do osiągnięcia celów klimatycznych i ochrony otaczających je obszarów przed powodziami.
Jak miałby działać system monitoringu lasów?
W środę Komisja zaproponowała ustawę, na mocy której Bruksela będzie zbierać dane o lasach z unijnych satelitów Copernicus Sentinel.
Państwa członkowskie UE byłyby również zobowiązane do gromadzenia naziemnych pomiarów trendów, w tym obszarów dostępnych do wyrębu, wielkości drzew i lokalizacji prastarych lasów.
„Musimy dostrzec tendencje, lepiej przewidywać, musimy zobaczyć, jak reagują na zmiany klimatyczne” – mówi unijny komisarz ds. środowiska Virginijus Sinkevicius.
„W tej chwili nie ma kompleksowych wymogów w zakresie monitorowania, które dawałyby całościowy obraz stanu naszych lasów” – dodaje.
Prawie połowa (43 procent) gruntów spalonych w zeszłym roku miała wpływ na obszary Natura 2000 – sieć obszarów chronionych obejmującą najcenniejsze i zagrożone gatunki i siedliska w Europie. Z raportu wynika, że jest to najwyższy wynik od dekady.
Czy zmiany klimatyczne są winne nasilenia się pożarów w Europie?
Z raportu wynika, że większość pożarów, które miały miejsce w 2022 r. (96%), była spowodowana działaniami człowieka, ale według raportu ich zaostrzenie nastąpiło w wyniku zwiększonego zagrożenia pożarowego wynikającego ze zmiany klimatu.
Kraje UE podejmują środki zapobiegawcze i poprawiają swoją gotowość na wypadek nasilenia się pożarów. Jednak tradycyjne metody gaszenia pożarów nie były w stanie poradzić sobie z wysoką temperaturą, intensywnością i szybkością pożarów.
Ponieważ temperatury stale rosną, a susze stają się coraz bardziej powszechne i dotkliwe, pożary mogą w dalszym ciągu nasilać się w całej Europie.
Większość pożarów ma miejsce w miastach, wewnątrz lub w pobliżu dzikiej roślinności. W raporcie wzywa się do wprowadzenia szeroko zakrojonych środków zapobiegawczych, które uwzględniają społeczności i podmioty wiejskie mające bezpośredni kontakt z obszarami naturalnymi.
Jak rok 2023 wypada na tle pożarów w Europie?
Bezprecedensowe pożary trwały do 2023 r., powodując niszczycielskie szkody dla środowiska i ofiary śmiertelne.
Do tej pory w tym roku pożary strawiły około 500 000 ha naturalnych gruntów w UE. Uwzględnia to największy pojedynczy pożar odnotowany w UE – w Aleksandropolis w Grecji spłonęło ponad 96 000 ha.
Portugalia, Hiszpania, Włochy i Grecja również stanęły w obliczu poważnych pożarów w 2023 r., podobnie jak wiele innych krajów na całym świecie.
Wysoka częstotliwość i intensywność pożarów latem stanowiła obciążenie dla strażaków, którzy musieli stawić czoła trudnym i niebezpiecznym warunkom.
Dane satelitarne mogłyby również pomóc w zwalczaniu nielegalnego pozyskiwania drewna
Nowe dane pomogą także w śledzeniu innych zagrożeń, takich jak nielegalne pozyskiwanie drewna, w ujęciu transgranicznym, twierdzi Sinkevicius.
UE pokłóciła się w tej sprawie z krajami, w tym z Polską. W marcu Europejski Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że polityka Polski zezwalająca na wycinkę drzew w okresach lęgowych ptaków stanowi naruszenie unijnych przepisów dotyczących ochrony środowiska. W 2018 r. sąd wydał także orzeczenie niezgodne z zezwoleniem Warszawy na wycinkę prastarej Puszczy Białowieskiej.
Grupa kampanii Fern z zadowoleniem przyjęła propozycję UE jako „potencjalnie wspaniałą okazję” do dostarczenia danych niezbędnych do ochrony lasów Europy. Grupa stwierdziła jednak, że prawo powinno pójść dalej i zobowiązać kraje UE do podjęcia działań w celu poprawy stanu lasów.
Bruksela twierdzi, że w danych dotyczących lasów dostarczanych obecnie przez państwa członkowskie występują luki i często występują duże opóźnienia, co utrudnia im przygotowanie się na zagrożenia klimatyczne.
