Jakie są skutki gospodarcze zwiększonych wydatków na bezpieczeństwo w Europie? TylkoGliwice analizuje zarówno zalety, jak i wady wzmocnienia budżetów obronnych w następstwie kryzysu ukraińskiego.
Inwazja Rosji na Ukrainę w 2022 r. wywołała falę uderzeniową w całej Europie, co skłoniło do ponownej oceny priorytetów bezpieczeństwa i strategii obronnych na wszystkich poziomach.
W odpowiedzi na eskalację napięć i zmieniający się krajobraz geopolityczny większość krajów europejskich weszła na ścieżkę zwiększonych wydatków na obronę, a UE próbuje nawiązać i ułatwić wspólne przedsięwzięcie w celu rozwiązania dylematu bezpieczeństwa kontynentalnego.
Kraje europejskie ograniczają wydatki w miarę ustępowania zagrożenia wojną
Od zakończenia zimnej wojny większość krajów europejskich ograniczyła wydatki na obronność na rzecz inwestycji społecznych, infrastrukturalnych lub technologicznych. Według Międzynarodowego Funduszu Walutowego całkowite wydatki na obronność w gospodarkach rozwiniętych, w tym w krajach strefy euro, zostały obniżone od 1991 r. o prawie połowę (na podstawie danych z 2015 r.).
Do 1991 r. gospodarki rozwinięte przeznaczały ponad 3% produktu krajowego brutto (PKB) na cele wojskowe. W 2015 roku liczba ta spadła do 1,6% PKB. Dopiero po aneksji Krymu przez Rosję w 2014 roku wydatki na obronę w Europie zaczęły rosnąć, choć nie w sposób wyraźny na poziomie ogólnym. W 2019 r. Europa w dalszym ciągu nie inwestowała nominalnych 2% swojego PKB, co jest obowiązkowe na mocy przepisów NATO.
Europę ogarnęło nowe poczucie pilności, gdy rosyjskie postępy na Ukrainie przywołały niemal zapomniane wspomnienia dzielącej zimnej wojny.
Siły rosyjskie na Ukrainie wykazują potencjał wojenny
Minna Ålander, badaczka z Fińskiego Instytutu Stosunków Międzynarodowych (FIIA), wyjaśniła TylkoGliwice: „Jest jasne, że wojny nie są już odległym zjawiskiem i że kraje europejskie nie mogą wybierać, kiedy i gdzie się zaangażować. małe siły zbrojne, jakie większość krajów europejskich pozostawiła po epoce ekspedycyjnej, nie są już wystarczające, aby powstrzymać ekspansję rosyjskiej agresji, a przede wszystkim niewystarczające, aby się przed nią obronić.
Prognozowany wzrost wydatków na obronność w Europie, który dziś osiąga poziom z końca zimnej wojny, według danych opublikowanych przez Międzynarodowy Instytut Badań nad Pokojem w Sztokholmie, ma także związek z wojną lichwiarską, którą Rosja prowadzi przeciwko Ukrainie.
Edward Hunter Christie, były urzędnik NATO i starszy badacz w FIIA, jasno przedstawił fakty w swoich komentarzach dla TylkoGliwice: „Państwa europejskie nie mogą w sposób zrównoważony zaopatrywać Ukrainy bez zwiększania własnych zdolności i zdolności w zakresie przemysłu obronnego. Aby przygotować się na przyszłe i szersze zagrożenia rosyjskie, same państwa europejskie muszą zwiększyć swoje zdolności obronne i gotowość bojową. »
Należy zwiększyć wydatki na obronę
Biorąc pod uwagę rosnące zagrożenia w różnych regionach, nie tylko w Europie Wschodniej, ale także w Europie Północnej, Afryce Subsaharyjskiej i na Bliskim Wschodzie, nawet poziom wydatków na poziomie 2% PKB nie wystarczy, aby zapewnić Europie wystarczające środki obronne. zdolności na najbliższą przyszłość.
Liana Fix, stypendystka europejska w programie studiów Davida Rockefellera, podzieliła się swoją opinią na ten temat: „Jest prawdopodobne, że kontynent zmierza w stronę poziomu wydatków na obronę z czasów zimnej wojny, który w wielu krajach europejskich wynosił od 3% do 4% PKB. » .
Te poziomy wydatków zapewnią europejskiej gospodarce nowe możliwości przemysłowe i technologiczne, ale spowodują również napięcia w związku z przekierowaniem wydatków budżetowych do sektora obronnego.
Jak stwierdził Christie: „Takie przygotowanie jest oczywiście kosztowne. Wymaga to wyższych krajowych budżetów obronnych w całej Europie, a także większego finansowania istniejących lub nowych polityk wsparcia, zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym, na przykład w celu wsparcia europejskiej bazy przemysłowej. »
Wydatki na obronność mogą pobudzić wzrost gospodarczy
Zwiększone wydatki na obronę mogą być ważnym czynnikiem wzrostu gospodarczego, szczególnie w sektorach związanych z produkcją i technologią obronną. Kontrakty i projekty w zakresie zamówień w dziedzinie obronności tworzą możliwości zatrudnienia, napędzają innowacje i wspierają rozwój branż zaawansowanych technologii. Ponadto inwestycje w obronność często przynoszą efekt mnożnikowy, generując dodatkowe korzyści dla dostawców i społeczności lokalnych.
Wydatki na obronę ułatwiają innowacje technologiczne i badania, stymulując postęp w takich obszarach jak cyberbezpieczeństwo, sztuczna inteligencja i inżynieria lotnicza. Te postępy technologiczne nie tylko zwiększają zdolności wojskowe, ale mają także szersze zastosowanie w sektorach cywilnych, przyczyniając się do ogólnej konkurencyjności kraju i odporności przemysłu.
Z drugiej strony zwiększenie wydatków na obronę wymaga przekierowania środków z innych obszarów wydatków publicznych, takich jak zdrowie, edukacja i infrastruktura. Może to prowadzić do kompromisów w finansowaniu podstawowych usług społecznych i inwestycji niezbędnych dla długoterminowego rozwoju gospodarczego i dobrobytu społeczeństwa. Zrównoważenie konkurujących ze sobą priorytetów staje się szczególnie trudne w czasach oszczędności budżetowych lub pogorszenia koniunktury gospodarczej.
Gwałtowne zwiększanie budżetów obronnych może nadwyrężyć finanse narodowe, pogłębiając deficyty budżetowe i poziom długu publicznego. Utrzymanie wysokich wydatków na cele wojskowe w dłuższej perspektywie wymaga starannego planowania budżetu i może wiązać się z trudnymi wyborami, w tym podwyżkami podatków, cięciami wydatków czy zaciąganiem pożyczek. Brak skutecznego zarządzania presją fiskalną może podważyć stabilność gospodarczą i zaufanie inwestorów.
Obecnie kraje europejskie położone geograficznie bliżej Rosji przyjęły bardziej proaktywne podejście do wydatków na obronę. To one przodują w nadchodzącym trendzie wydatkowym.
Alexander Lanoszka, profesor nadzwyczajny na Uniwersytecie Waterloo, powiedział TylkoGliwice: „Polska, kraje bałtyckie i Finlandia przygotowywały się intensywnie przez różne okresy. Częściowo ze względu na bliskość Rosji, generalnie cieszą się szerokim konsensusem społecznym i politycznym. od charakteru ich strategicznego otoczenia oraz środków, jakie należy podjąć, aby temu zaradzić.
Oznacza to również, że zwiększone wydatki na obronność w krajach demokratycznych są często kwestią kontrowersyjną, nad którą należy debatować w ramach procesu politycznego. Dyktatury mają pod tym względem znacznie łatwiej: nie muszą konsultować się ze swoimi obywatelami, planując działania wojenne. Demokracje muszą działać świadomie, nawet jeśli się bronią.
Niemieccy politycy w dalszym ciągu wahają się co do poziomu wydatków
Największa gospodarka Europy – Niemcy – nie robi wszystkiego, co może, w kwestii obronności.
Liana Fox umieszcza to w kontekście: „Niemcy mają największy potencjał, finansowy i dzięki swojej infrastrukturze obronnej, aby stać się nowym filarem Europy, ale powaga debaty na temat niemieckiej Zeitenwende została utracona – osiągnie 2% PKB w obronie. wydatków do przyszłego roku, ale pozostaje ograniczony ze względu na konflikty wewnętrzne w koalicji rządowej i hamulec zadłużenia.
Ostatnio Francja stała się liderem w sektorze obronnym, jak wyjaśnia Minna Ålander: „Wydaje się, że Macron zrozumiał, jaka jest stawka, jeśli Ukraina przegra tę wojnę, i celowo zaczął podgrzewać debatę w Europie. objął także dowództwo nad nową wielonarodową grupą bojową NATO utworzoną w Rumunii.
Negatywnym czynnikiem jest odejście od trendu bezpieczeństwa europejskiego płynącego z Waszyngtonu, niezależnie od tego, czy Donald Trump przegra kolejne wybory prezydenckie, czy też nie.
Jak powiedział Christie: „Istnieją dwa główne trendy w amerykańskim dyskursie, a mianowicie patrzenie w głąb siebie, a nawet izolacjonizm, oraz większe skupienie się na Azji w celu powstrzymania Chin. » Te dwa elementy stanowią zagrożenie dla obecnego poziomu bezpieczeństwa europejskiego.
Decyzja o zwiększeniu wydatków na obronę w odpowiedzi na inwazję Rosji na Ukrainę wiąże się ze złożonymi kompromisami i względami dla narodów europejskich. Chociaż budowanie zdolności wojskowych może zwiększyć efekt odstraszania, pobudzić wzrost gospodarczy i spełnić zobowiązania międzynarodowe, stwarza również wyzwania w zakresie stabilności budżetowej, kosztów alternatywnych, dynamiki wyścigu zbrojeń i zaangażowania dyplomatycznego. Kraje europejskie będą musiały zarówno zwiększyć swoje wydatki na obronę, jak i uważnie monitorować wzrost liczby opcji polityki populistycznej.
