Międzynarodowy Dzień Kobiet jest okazją do podkreślenia, że jeśli nie zostaną podjęte znaczące działania, niesprawiedliwości klimatyczne wobec kobiet będą nadal postępować, pisze Salomé Lehtman.
Istnieją sposoby, od działań lokalnych po finanse globalne, aby zapewnić, że programy adaptacji do zmiany klimatu uwzględnią nierówności płci.
Amina jest jedną z dziesiątek tysięcy Kenijczyków wysiedlonych pod koniec 2023 r. w wyniku katastrofalnych powodzi, które pod koniec 2023 r. pogłębią jeszcze zmiany klimatyczne.
Jej dom został zniszczony, ona i jej dziecko szukały tymczasowego schronienia wraz z kilkoma innymi kobietami ze swojej społeczności.
„Nasi mężowie wyjechali, aby zabrać zwierzęta na tereny położone wysoko, gdzie nie nawiedziłaby ich powódź” – wspomina. „Pozostały tylko kobiety…. Doprowadziło to do wzrostu liczby przypadków gwałtu na młodych dziewczętach i kobietach”.
W obliczu powodzi uniemożliwiających dostęp do szpitali, a nawet leków, była także świadkiem porodu kobiet w obozach bez odpowiedniej, potencjalnie ratującej życie opieki.
Teraz, z powrotem w swojej wiosce Odole w hrabstwie Tana River, sama pracuje nad odbudową swojego domu – „Rolą kobiet jest budowanie domów w tej społeczności” – wyjaśnia – jednocześnie sadząc nowe uprawy i dbając o to, aby jej dziecko miało wystarczająco do jedzenia.
Doświadczenie Aminy ilustruje wyjątkowe wyzwania, przed którymi stoją kobiety i dziewczęta, zarówno podczas powodzi, jak i po niej. W jej wiosce i w innych miejscach na całym świecie współpracujemy z osobami dotkniętymi zagrożeniami klimatycznymi, aby znaleźć praktyczne sposoby dostosowania się do zmieniających się warunków i lepszego przygotowania na przyszłe zagrożenia.
Jednak śledząc skutki takich katastrof, zbyt często obserwujemy ich nieproporcjonalny wpływ na kobiety i dziewczęta i to na niezliczone sposoby – od wzrostu liczby młodych dziewcząt zmuszanych do zawarcia małżeństwa w Bangladeszu po gwałtowny wzrost liczby przypadków dyskryminacji ze względu na płeć przemocy w Malawi.
Dowody są jasne: jeśli nie zostaną podjęte znaczące działania, niesprawiedliwości będą nadal występować.
Zaangażuj kobiety w podejmowanie decyzji
Podczas COP16 w 2010 r. w porozumieniach z Cancun uznano, że równość płci i skuteczne uczestnictwo kobiet są ważne we wszystkich aspektach wszelkiej reakcji na zmiany klimatyczne.
Jednak niemal półtorej dekady później nadal utrzymuje się powszechna niedostateczna reprezentacja kobiet na wszystkich szczeblach podejmowania decyzji.
Nie tylko sprawia to, że niektóre kobiety są mniej poinformowane – a przez to bardziej podatne na skutki klimatyczne – ale także traci szansę na skorzystanie z ich wyjątkowej wiedzy. Kobiety często mają doświadczenie z pierwszej ręki w zarządzaniu ryzykiem powodziowym, połączone z szerszą znajomością potrzeb swoich rodzin i społeczności.
Aktywne angażowanie kobiet w planowanie i podejmowanie decyzji może zapewnić pełniejsze zrozumienie lokalnych słabości i zdolności adaptacyjnych. W miejscach takich jak Quang Tri w Wietnamie włączanie kobiet w rozmowę pozytywnie wpłynęło na ich odporność na powodzie, a także na odporność szerszej populacji.
Wyniesienie kobiet na stanowiska kierownicze może również generować dodatkowe korzyści wykraczające poza przygotowanie na zagrożenia klimatyczne.
W Bangladeszu Zurich Flood Resilience Alliance przeszkoliło agentki ds. odporności w zakresie udostępniania ostrzeżeń powodziowych oraz wskazówek dotyczących gotowości i reagowania na klęski żywiołowe.
Teraz wykorzystują swoje nowo odkryte wpływy na obszarze lokalnym, aby poprawić jakość życia kobiet i dziewcząt na inne sposoby, na przykład przeciwdziałając małżeństwom dzieci i przemocy ze względu na płeć.
Finansowanie klimatyczne musi uwzględniać aspekt płci
Chociaż zwiększenie udziału kobiet w podejmowaniu decyzji jest integralną częścią ograniczenia ryzyka stwarzanego przez zagrożenia spowodowane klimatem, samo w sobie nie wystarczy.
Kraje wrażliwe potrzebują odpowiedniego finansowania związanego ze zmianą klimatu, zwłaszcza w celu przystosowania się do rosnących zagrożeń.
Badania przeprowadzone przez Sojusz i ODI pokazują, że zdecydowanie zbyt duże finansowanie na rzecz adaptacji nie ma celów związanych z równouprawnieniem płci.
W 2021 r. kraje rozwinięte przekazały 28,2 mld dolarów (25,8 mld euro) na finansowanie adaptacji, z czego według zgłoszeń mniej niż połowa miała na celu równość płci.
Nie upewniając się, że wzięto pod uwagę odrębne potrzeby kobiet i dziewcząt, podmioty finansujące działania związane ze zmianą klimatu zaniedbują istotną szansę zapewnienia, że programy adaptacyjne wspierają wszystkie osoby bezbronne – mężczyzn, kobiety i dzieci.
Istnieje znaczna niepewność co do tego, w jakim stopniu finansowanie adaptacji jest przeznaczone na równość płci.
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) wymaga stosowania wskaźnika płci w przypadku wszystkich środków finansowych związanych ze zmianą klimatu, szczególnie w celu monitorowania tego, ale w naszym raporcie potwierdzono, że nie zastosowano go w przypadku 40% środków na rzecz adaptacji przyznanych w 2021 r.
Dzieje się tak w dużej mierze nawet w przypadku wielostronnych banków rozwoju i funduszy klimatycznych, które twierdzą, że przestrzegają wyraźnych polityk i strategii na rzecz poprawy równości płci.
Takie śledzenie samo w sobie nie poprawia jakości finansowania, jest jednak niezbędne do lepszego zrozumienia postępów, identyfikacji luk i pociągnięcia do odpowiedzialności podmiotów przekazujących wyniki osiągające słabe wyniki. Dlatego niezwykle istotne jest, aby wskaźniki równości płci były zgłaszane w sposób spójny i przejrzysty.
Wykorzystaj szansę w 2024 roku
Finansowanie działań klimatycznych zajmie w tym roku centralne miejsce w dyskusjach klimatycznych, a światowi przywódcy spotkają się na COP29, aby po raz pierwszy od piętnastu lat uzgodnić nowy cel finansowania.
Stanowi to niepowtarzalną okazję do wsparcia miliardów ludzi na całym świecie narażonych na skutki zmian klimatycznych.
Jednak nawet jeśli uzgodniony zostanie nowy i bardzo ambitny cel, kobiety takie jak Amina będą w dalszym ciągu narażone na ryzyko podczas katastrof spowodowanych klimatem, chyba że przyjęcie celów dotyczących równości płci w finansowaniu działań związanych ze zmianą klimatu stanie się normą.
To, w połączeniu z realizacją projektów adaptacyjnych, które w szczególności uwzględniają kwestie płci, stanowi klucz do rozwiązania problemu istniejących nierówności i budowania bezpieczniejszych, bardziej włączających społeczności dla wszystkich.
