Środki, które byłyby potrzebne, aby umożliwić UE stworzenie cyfrowych mistrzów na dużą skalę, są jasne i proste. Przyniosłyby one korzyści nie tylko naszemu sektorowi cyfrowemu, ale także funduszom emerytalnym, sektorowi ubezpieczeń i przyszłym emerytom, pisze J. Scott Marcus.
Dlaczego UE nie produkuje własnego Google, Amazona czy Facebooka? Czy Europie brakuje przedsiębiorczości, technicznej biegłości czy po prostu wyobraźni?
Wbrew powszechnemu przekonaniu, UE radzi sobie nawet lepiej niż USA w tworzeniu start-upów z branży high-tech. Niestety, wiele europejskich firm stoi na krawędzi bankructwa z powodu braku finansowania.
A jednak proste rozwiązanie leży na widoku od dziesięcioleci – musimy je po prostu pojąć. Odpowiedzią, jak w przypadku wielu pytań, są pieniądze.
W każdym z ostatnich pięciu lat UE stworzyła więcej start-upów high-tech niż USA. Mimo to wiele z nich nie rozwija się, a niektóre przenoszą się na lepsze tereny po drugiej stronie Atlantyku.
Nieśmiałość Europy na pokaz
Podstawową przyczyną jest to, że Europejczycy są nieśmiali i wielu z nas nie ma wystarczającej wiedzy finansowej, aby inwestować rozsądnie.
W UE 31% oszczędności gospodarstw domowych jest przechowywanych w gotówce lub depozytach, podczas gdy w USA wskaźnik ten wynosi 12%, co oznacza, że w Unii Europejskiej jest mniej miejsca na akcje i obligacje.
W dużej mierze w rezultacie i w stosunku do PKB, UE ma dwa razy więcej pieniędzy w swoich bankach niż USA i tylko połowę mniej na rynkach kapitałowych dla akcji. To samo dotyczy obligacji.
To problematyczne dla innowacji. Firmy z UE otrzymują około 80% swojego finansowania z pożyczek bankowych — ewidentnie nie jest to sposób finansowania ryzykownych start-upów, które zazwyczaj nie mają ugruntowanej historii zysków, a których aktywa są w dużej mierze niematerialne i nie nadają się jako zabezpieczenie.
Gdy spojrzymy na finansowanie firm typu start-up, sytuacja jest jeszcze gorsza. USA mają 20 razy więcej kapitału wysokiego ryzyka niż UE — 1,3 biliona euro w porównaniu do marnych 72 miliardów euro.
Firmy, które nie są jeszcze gotowe do wejścia na giełdę w ramach IPO, otrzymują — jeśli w ogóle mogą pozyskać kapitał wysokiego ryzyka lub kapitał prywatny — średnio tylko jedną piątą kapitału wysokiego ryzyka lub jedną dwudziestą kapitału prywatnego w porównaniu do ich amerykańskich odpowiedników.
Instytucje europejskie załamują ręce od lat i od czasu do czasu znajdą sposób, aby wpompować jeden lub dwa miliardy euro w finansowanie start-upów. To wszystko jest dobre i piękne, ale jest to całkowicie nie na skalę problemu.
Jak zrobili to USA?
W tym wszystkim pominięto zrozumienie, w jaki sposób Stany Zjednoczone osiągnęły swoją Dolinę Krzemową. Genialni, przedsiębiorczy technolodzy z pewnością odegrali rolę, podobnie jak finansowanie badań przez rząd USA. Jednak kluczowym wydarzeniem była mało zauważalna zmiana w regulacjach funduszy emerytalnych w USA.
Do czasu uchwalenia ERISA w 1974 r. fundusze emerytalne były generalnie ograniczone do stosunkowo bezpiecznych inwestycji. ERISA zmieniła to, uznając, że „roztropna osoba” zazwyczaj chciałaby mieć portfel odzwierciedlający mieszankę, która zawierałaby pewne bardziej ryzykowne instrumenty.
To uwolniło rosnący potok pieniędzy z funduszy emerytalnych do funduszy venture capital. Bez tego Dolina Krzemowa, jaką znamy dzisiaj, byłaby nie do pomyślenia.
Unia Europejska znajduje się obecnie w podobnej sytuacji jak Stany Zjednoczone przed wprowadzeniem ustawy ERISA – i to jest główny powód, dla którego „europejska Dolina Krzemowa” jest obecnie nie do pomyślenia.
Ale nie musi tak być. Fundusze emerytalne UE mają aktywa o wartości około 4 bilionów euro, podczas gdy ubezpieczenia (w których niektóre plany są podobne do emerytalnych) mają aktywa o wartości około 9 bilionów euro. Fundusze emerytalne inwestują miliardy w kapitał wysokiego ryzyka każdego roku, ale ta pozornie duża inwestycja jest w rzeczywistości groszami — to, co inwestują rocznie, to mniej niż jedna setna 1% ich aktywów.
Nie brakuje obiecujących firm z UE, w które można inwestować — Unia rzeczywiście generuje więcej start-upów niż USA rocznie, a zwrot z inwestycji kapitału podwyższonego ryzyka jest w UE o około 6% wyższy. Kapitał podwyższonego ryzyka oferuje wysokie zwroty, średnio około 29%, przy zaskakująco niskiej zmienności.
Potrzebne są jasne i proste środki
Naturalne byłoby zareagować, mówiąc, że fundusze emerytalne nie powinny narażać przyszłych emerytów na ryzyko, ale to mija się z celem. Każdy doradca inwestycyjny powiedziałby każdej firmie lub, co za tym idzie, każdemu gospodarstwu domowemu, że portfel powinien być zdywersyfikowany za pomocą mieszanki profili ryzyka i zwrotu, które są zgodne z celami inwestycyjnymi.
Fundusze emerytalne to rozumieją i większość z nich chciałaby uwolnić się od zbyt restrykcyjnych przepisów inwestycyjnych obowiązujących w państwach członkowskich.
Dwudziestokrotny wzrost obecnych inwestycji funduszy emerytalnych oznaczałby mniej więcej trzykrotny wzrost rocznego wkładu w kapitał wysokiego ryzyka w UE, ale nadal stanowiłby mniej niż dwie dziesiąte procenta aktywów funduszy emerytalnych.
Ta sama logika dotyczy przyszłych emerytów — zrównoważony portfel z mieszanką instrumentów byłby dla nich korzystny, zwłaszcza dla tych, którym do emerytury pozostało więcej czasu.
Trwające w Europie przejście od zdefiniowanych świadczeń emerytalnych do zdefiniowanych składek, w połączeniu z odejściem od tzw. planów Pay as You Go (PAYG), sprzyja powstawaniu planów, w których przyszli emeryci mogliby kierować swoimi inwestycjami w taki sposób, aby odzwierciedlały ich indywidualną wrażliwość na ryzyko i potrzeby inwestycyjne.
Można się zapewne martwić o osoby zbliżające się do emerytury, ale proste zasady lub wytyczne mogą zniechęcić je lub powstrzymać od nierozsądnego inwestowania w instrumenty wysokiego ryzyka.
Środki, które byłyby potrzebne, aby umożliwić UE stworzenie cyfrowych mistrzów na dużą skalę, są jasne i proste. Przyniosłyby one korzyści nie tylko europejskiemu sektorowi cyfrowemu, ale także naszym funduszom emerytalnym, sektorowi ubezpieczeń i naszym przyszłym emerytom.
Jedyną przeszkodą jest nieśmiałość i konserwatyzm Europejczyków, a także brak konkretnego programu politycznego, który wprowadziłby niezbędne zmiany.
