Premierzy Pedro Sánchez i Leo Varadkar zwrócili się do Komisji Europejskiej o „pilne dokonanie przeglądu” porozumienia UE-Izrael w świetle wojny w Gazie i pogłębiającego się kryzysu humanitarnego.
We wspólnym liście skierowanym do Ursuli von der Leyen i wysłanym w środę rano obaj przywódcy wyrażają poważne obawy w związku z izraelską kampanią wojskową oraz potencjalnymi naruszeniami praw człowieka i prawa międzynarodowego. Podkreślili niedawną uchwałę Zgromadzenia Ogólnego ONZ i orzeczenie Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, który stwierdził, że niektóre działania Izraela „mogą wchodzić w zakres” Konwencji o ludobójstwie.
Spośród 27 państw członkowskich bloku Hiszpania i Irlandia wraz z Belgią są uważane za najbardziej krytyczne głosy rządu Benjamina Netanjahu i zachwalają plany uznania państwa Palestyna.
„Przerażające ataki terrorystyczne dokonane przez Hamas i inne grupy zbrojne nie usprawiedliwiają i nie mogą usprawiedliwiać jakichkolwiek naruszeń (międzynarodowego prawa humanitarnego) w odpowiedzi wojskowej, co mogłoby mieć konsekwencje dla ludności cywilnej Gazy” – piszą Sánchez i Varadkar.
„Wyraziliśmy jasny pogląd (sic!), że aby zapobiec dalszym nieodwracalnym szkodom dla ludności Gazy, pilnie potrzebne jest natychmiastowe humanitarne zawieszenie broni”.
Obaj przywódcy wyrażają zaniepokojenie doniesieniami, że Izrael może wkrótce rozpocząć operację lądową w Rafah, granicznym mieście na południu Gazy, gdzie schroni się ponad milion cywilów. Rząd izraelski twierdzi, że Rafah jest ostatnią twierdzą Hamasu, który obiecał zlikwidować w reakcji na ataki z 7 października.
Twierdzą, że ta ofensywa spowoduje „jeszcze większą katastrofę humanitarną”.
Według ministerstwa zdrowia Gazy kierowanego przez Hamas w wojnie zginęło już ponad 28 000 Palestyńczyków, w tym 12 000 dzieci i 8 000 kobiet.
„Prosimy Komisję o pilne sprawdzenie, czy Izrael wywiązuje się ze swoich zobowiązań, w tym wynikających z Układu o stowarzyszeniu UE-Izrael, który uznaje poszanowanie praw człowieka i zasad demokracji za istotny element stosunków” – mówią Sánchez i Varadkar.
Jeśli Komisja uzna, że takie naruszenie istnieje, powinna zaproponować państwom członkowskim do rozważenia „odpowiednie środki”, dodają, nie precyzując, które z nich.
„Wdrożenie rozwiązania dwupaństwowego to jedyny sposób, aby zapobiec powtórzeniu się tego cyklu przemocy. UE ma obowiązek podjąć działania, aby urzeczywistnić to rozwiązanie” – podsumowują premierzy.
W reakcji na wspólne posunięcie rzecznik Komisji potwierdził, że list wpłynął „kilka minut temu” i odmówił komentarza na temat ewentualnych dalszych kroków.
„Nalegamy, aby wszystkie strony (do) szanowały prawo międzynarodowe i zauważamy, że naruszenia prawa międzynarodowego muszą zostać pociągnięte do odpowiedzialności” – powiedział rzecznik.
„UE konsekwentnie podkreśla znaczenie zapewnienia ochrony wszystkich cywilów zawsze zgodnie z międzynarodowym prawem humanitarnym i ubolewa nad wszelkimi ofiarami śmiertelnymi wśród cywilów. UE w dalszym ciągu przekazuje to przesłanie we wszystkich swoich oświadczeniach, ale także dwustronnie, w ramach swoje kontakty z władzami izraelskimi.”
Obowiązujący od 2000 r. Układ Stowarzyszeniowy UE–Izrael jest głównym instrumentem prawnym regulującym dwustronne stosunki między obydwoma partnerami, obejmującym dialog polityczny, handel, konkurencję, technologię, naukę, innowacje oraz walkę z antysemityzmem, ksenofobią i rasizmem, wśród innych przedmiotów.
Artykuł 2 stanowi, że stosunki „opierają się na poszanowaniu praw człowieka i zasad demokracji, które przyświecają ich polityce wewnętrznej i międzynarodowej oraz stanowią istotny element niniejszej umowy”.
Ponadto Izrael otrzymuje około 1,8 mln euro rocznie w ramach europejskiej polityki sąsiedztwa bloku i jest krajem stowarzyszonym z „Horyzontem Europa”, sztandarowym programem badawczym UE, na który na lata 2021–2027 przeznaczono 95,5 mld euro.
