Ponieważ w tym tygodniu Francja wprowadziła zakaz noszenia przez uczniów na zajęciach tradycyjnych, skromnych sukienek abai, przyglądamy się sytuacji w innych krajach europejskich.
Rząd francuski ogłosił w tym tygodniu, że w szkołach w imię sekularyzmu zostanie zakazany tradycyjny element ubioru, abaja – luźna sukienka, którą niektórzy muzułmańscy uczniowie zakładają na ubranie.
Minister edukacji Gabriel Attal ogłosił to prawie dwadzieścia lat po wprowadzeniu kolejnej ustawy, która ogranicza ubiór i symbole religijne we francuskich szkołach.
Jak zatem wygląda sytuacja w całej Europie? Czy uczniowie w innych krajach mają ograniczenia dotyczące tego, co mogą nosić w klasie, jeśli jest to strój tradycyjny lub religijny, taki jak nakrycia głowy sikhijskie lub muzułmańskie chusty na głowę?
Przyjrzeliśmy się bliżej:
Anglia
W Anglii zasady dotyczące mundurków ustalane są indywidualnie przez każdą szkołę. Jednakże ich zasady muszą być zgodne z Ustawą o prawach człowieka i Ustawą o równości, które chronią cechy związane z religią lub przekonaniami, rasą, płcią lub zdolnościami.
Na przykład za dyskryminację można uznać uniemożliwianie muzułmańskiej dziewczynie zakrywania włosów hidżabem lub zakaz noszenia fryzury związanej z określoną grupą etniczną lub narodową.
Udowodniona dyskryminacja może zostać uznana za niezgodną z prawem.
Prawa te można jednak zrównoważyć z innymi politykami szkoły. Krótko mówiąc, nie ma żadnych ogólnych zakazów, a uczniowie mogą kwestionować ograniczenia w indywidualnych przypadkach.
W 2021 roku dyrektor Pimlico Academy w Londynie został zmuszony do rezygnacji po tym, jak jego polityka dotycząca mundurków wywołała masowe strajki uczniów, którzy powszechnie uznali ją za rasistowską. Według doniesień zakazano kolorowych hidżabów i fryzur afro.
Zgodnie z radą brytyjskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych: „Jeżeli szkoła ma uzasadniony powód do ograniczania wolności jednostki, na przykład promowanie spójności i porządku w szkole lub rzeczywiste względy związane ze zdrowiem i bezpieczeństwem, ograniczenie wolności danej osoby prawo do uzewnętrzniania swojej religii lub przekonań może być uzasadnione.”
„Szkoły powinny być wrażliwe na potrzeby różnych kultur, ras i religii oraz postępować rozsądnie, zaspokajając te potrzeby, bez narażania na szwank ważnych polityk szkolnych, takich jak bezpieczeństwo i dyscyplina w szkole” – dodaje.
Irlandia Północna ma taką samą politykę jak Anglia.
Niemcy
Kwestia noszenia religijnych nakryć głowy w Niemczech nadal wywołuje debaty i sprawy sądowe.
Ogólnie rzecz biorąc, od 2015 r. poszczególne kraje związkowe w Niemczech mogą same decydować, czy zezwolić na używanie symboli religijnych lub ubioru w swoich szkołach, czy też zakazać ich.
Oznacza to, że w zależności od tego, w której części Niemiec uczęszczasz do szkoły jako uczeń lub pracujesz w szkole jako nauczyciel, będą obowiązywać różne zasady.
Niektóre stany zdecydowały się zakazać noszenia hidżabu, podczas gdy inne zezwoliły na to z pewnymi ograniczeniami, takimi jak wymóg, aby twarz lub włosy były widoczne.
Co najmniej osiem stanów wprowadziło tak zwane „prawa o neutralności”, co oznacza, że symbole religijne są zakazane w publicznych salach lekcyjnych, choć w wielu przypadkach zakaz nie obejmuje symboli chrześcijańskich.
W styczniu 2020 roku sąd w Hamburgu orzekł, że 16-letnia uczennica może nosić nikab w klasie. Odzież ta zakrywa całą głowę i twarz, pozostawiając odsłonięte tylko oczy.
Władze stwierdziły, że noszenie nikabu oznaczałoby, że uczennica nie byłaby w stanie w pełni komunikować się z nauczycielami lub innymi uczniami, ale sąd stwierdził, że wcale tak nie jest.
Wolność wyznania jest zapisana w konstytucji Niemiec, ale poszczególne stany i szkoły mogą również ustalać własne zasady dotyczące tego, co jest uważane za „właściwy strój” w klasie.
Włochy
Pomimo wyboru zeszłej jesieni we Włoszech skrajnie prawicowego populistycznego rządu, we Włoszech toczy się niewiele lub nie toczy się żadna dyskusja publiczna lub polityczna na temat noszenia strojów religijnych w szkołach.
Przecież mówienie o zakazie noszenia hidżabów i chust, które uczniowie mogliby nosić ze względów religijnych, wywołałoby rozdźwięk, podczas gdy zakonnice uczące w wielu włoskich szkołach również często zakrywają głowy ze względów religijnych.
W 2011 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł, że nie ma problemu z umieszczaniem przez państwo włoskie dużych krucyfiksów na ścianach klas szkolnych, stwierdzając, że „nie oznacza to procesu indoktrynacji”.
Sprawa trafiła do sądu po skargach, w których zarzucano, że umieszczanie krucyfiksu na ścianie szkół państwowych nie obejmuje wyznań innych wyznań. Sąd uznał, że tak nie jest.
Kosowo
W Kosowie, kraju z większością muzułmańską, od 2010 roku obowiązuje zakaz noszenia przez uczniów chust.
Grupy islamskie w tym kraju bałkańskim regularnie zwracały się o uchylenie przepisów zakazujących nakrywania głowy, nazywając to dyskryminacją, ostatnio w sierpniu ubiegłego roku, kierując bezpośredni apel do premiera Albina Kurtiego.
Szkocja
Uczniowie szkół podstawowych i średnich w Szkocji zazwyczaj noszą na zajęcia określony mundurek, a wymagania dotyczące elementów mundurka, w tym dozwolone kolory i krój spodni, spódnic i koszul, są ustalane przez poszczególne szkoły.
Jednak rząd Szkocji informuje TylkoGliwice, że „nie nakłada ograniczeń na strój religijny w szkołach”.
Hiszpania
W Hiszpanii nie ma przepisów dotyczących noszenia islamskiej chusty w klasie.
Każdy region może decydować w sprawach edukacyjnych. Jeżeli nie ma mandatu regionalnego, szkoły same ustalają własne zasady dotyczące ubioru w ramach swojej autonomii. Dlatego w niektórych szkołach jest to zakazane, a w innych dozwolone.
Za ustawodawstwo odpowiadałoby Ministerstwo Edukacji, a źródła w tym ministerstwie zapewniły hiszpańską gazetę El Confidencial, że nie ma żadnych problemów ze współistnieniem, aby nawet myśleć o stanowieniu prawa w tej kwestii.
Jednakże krucyfiksy, które kiedyś widywano w hiszpańskich klasach, zostały zakazane. W 2010 roku ustawa o wolności wyznania rozwinęła „sekularyzm Hiszpanii”.
Stanowi ona: „W miejscach publicznych nie wolno eksponować symboli religijnych, z wyjątkiem tych, które mają ustawowo chronioną wartość historyczno-artystyczną, architektoniczną i kulturową”.
Szwecja
Pod koniec 2022 r. szwedzki Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że władze lokalne nie mają prawnych możliwości wprowadzenia zakazu noszenia chust lub podobnej odzieży w szkołach.
Trybunał stwierdził, że istniejące przepisy dotyczące wolności słowa chronią prawa uczniów do wyrażania swojej przynależności religijnej.
Sprawa miała miejsce, gdy dwie gminy chciały zakazać noszenia chust przez dzieci w przedszkolach i szkołach podstawowych do szóstej klasy. W jednym przypadku zakaz objąłby także nauczycieli.
W przeszłości szwedzki parlament również odrzucał propozycje wprowadzenia zakazu noszenia chust, a Komisja Konstytucyjna nie znalazła podstaw do wprowadzenia nowego ustawodawstwa, które zakazywałoby noszenia zasłon w społeczeństwie lub wykonywania przez dzieci niektórych czynności.
„Ograniczenie prawa do noszenia chusty ma wpływ na jednostki i dlatego stanowi ograniczenie wolności słowa” – stwierdził wówczas szwedzki minister sprawiedliwości w komunikacie prasowym.
