Analiza przeprowadzona przez Pesticide Action Network Europe ożywia debatę na temat zakazu PFAS obejmującego substancje czynne w pestycydach.
Z opublikowanego dzisiaj (27 lutego) raportu organizacji pozarządowej wynika, że w UE w ciągu ostatnich 10 lat ilość toksycznych substancji „Forever Chemicals” wykrywanych na owocach i warzywach wzrosła trzykrotnie.
W raporcie Europejskiej Sieci Akcji Pesticide (PAN) rzekomo monitorowano pozostałości 31 substancji per- i polifluoroalkilowych (PFAS) – znanych jako „wieczne chemikalia”, ponieważ nie da się ich wykorzenić – w owocach i warzywach w UE w latach 2011–2021.
Badanie, oparte na oficjalnych danych z krajowych programów monitorowania pozostałości pestycydów w żywności, koncentrowało się na Austrii, Belgii, Francji, Niemczech, Grecji, Węgrzech, Holandii i Hiszpanii, z odniesieniami do innych krajów UE w analizie.
Według oceny w ciągu ostatniej dekady liczba niebiologicznych owoców i warzyw wykazujących pozostałości PFAS – na podstawie ich wykrywalności, a nie przekroczenia dopuszczalnych poziomów – wzrosła o 220% w przypadku owoców i o 274% w przypadku warzyw, przy czym najbardziej wyraźny średni wzrost odnotowano w przypadku moreli (+333%), brzoskwiń (+362%) i truskawek (+534%).
W badaniu stwierdzono, że letnie owoce produkowane w UE wykazały wyższy poziom PFAS, z naciskiem na truskawki (37% w porównaniu z 12%), brzoskwinie (35% w porównaniu z 11%) i morele (31% w porównaniu z 21%). Jeśli chodzi o warzywa, choć z analizy wynika, że warzywa uprawiane w Europie były średnio mniej silnie skażone niż owoce (20 %), szczególnie zanieczyszczone były cykoria (42 %), ogórki (30 %) i papryka (27 %).
„Nasze badanie ujawnia celowe, chroniczne i powszechne narażenie europejskich konsumentów na koktajle pestycydów PFAS znajdujących się w owocach i warzywach” – powiedziała Salomé Roynel, specjalistka ds. polityki w PAN Europe, która wezwała do wprowadzenia zakazu stosowania substancji czynnych PFAS w pestycydach, a także zakazu stosowania produkcją i eksportem tych chemikaliów.
W lutym 2023 r. Europejska Agencja Chemikaliów (ECHA) opublikowała propozycję ograniczenia około 10 000 PFAS. Peter Pierrou, dyrektor ds. komunikacji w Międzynarodowym Sekretariacie Chemicznym z siedzibą w Szwecji, ubolewał, że proponowany zakaz „pomija pestycydy”.
Roynel z PAN Europe stwierdził, że „ich toksyczność (PFAS) dla zdrowia ludzkiego jest już dobrze udokumentowana, włączając ryzyko dla nienarodzonych dzieci, uszkodzenie mózgu, zaburzenia układu hormonalnego i raka. Co więcej, po prostu nie bada się wpływu mieszanin pestycydów”.
W raporcie stwierdza się, że w przypadku PFAS każdy poziom narażenia jest uważany za „problematyczny”, ponieważ PAN Europe uważa nawet prawnie dopuszczalne ślady tych chemikaliów za szkodliwe.
Z raportu wynika, że Holandia (27%) i Belgia (27%), a następnie Austria (25%), Hiszpania (22%) i Portugalia (21%) były odpowiedzialne za wytwarzanie produktów zawierających najwięcej PFAS. Wśród importowanych owoców i warzyw najbardziej prawdopodobne są pozostałości pestycydów PFAS z Kostaryki (41%), Indii (38%), Republiki Południowej Afryki (28%), Kolumbii (26%) i Maroka (24%).
Kevin Heylen, starszy menedżer ds. regulacyjnych w CropLife Europe, lobby zajmującym się pestycydami i biotechnologią roślin z siedzibą w Brukseli, powiedział, że wszystkie substancje, czy to na rynku, czy w przygotowaniu, są „dokładnie testowane” zgodnie z istniejącym prawodawstwem dotyczącym środków ochrony roślin.
„(Robi się to), aby mieć pewność, że nie będą one miały negatywnego wpływu na ludzi, środowisko, różnorodność biologiczną ani zbiorniki wodne, jeśli będą stosowane zgodnie z zaleceniami” – Heylen powiedziała TylkoGliwice.
Dany Bylemans, dyrektor generalny pcfruit, belgijskiego centrum badań owoców, powiedział, że „nie był świadomy” obecności PFAS w owocach.
„Nasza Belgijska Agencja ds. Żywności pobrała wiele próbek w rejonie zakładu produkcyjnego 3M firmy PFAS (niedaleko Antwerpii) w momencie, gdy stało się jasne, że zanieczyszczenie przez tę firmę zostało ujawnione. Pozostałości wykryto w jajach kurcząt chowających się na wolnym wybiegu, ale nie znaleziono pozostałości PFAS w owocach ani warzywach, podczas gdy w tym regionie PFAS można znaleźć w próbkach gleby” – Bylemans powiedział TylkoGliwice.
Już w 2020 r. EFSA ustaliła nowy próg bezpieczeństwa wynoszący 4,4 nanograma na kilogram masy ciała tygodniowo dla głównych PFAS gromadzących się w organizmie. W reakcji na badanie PAN Europe unijna agencja ds. żywności powiedziała TylkoGliwice, że „obecnie gromadzi dostępne dane na temat występowania PFAS” w następstwie „ogólnego wezwania do przedstawienia danych na temat występowania chemicznych zanieczyszczeń w żywności i paszy”.
Komisja i ECHA nie odpowiedziały na prośbę o komentarz w momencie publikacji.
