Kilku przywódców UE oświadczyło, że obarcza Kreml bezpośrednią odpowiedzialnością za nagłą śmierć Aleksieja Nawalnego.
Nawalny (47 l.), twarz wyciszonej opozycji w Rosji, zmarł w piątek w więzieniu po latach prześladowań politycznych ze strony państwa.
UE, od dawna salutująca dla niezachwianej walki Nawalnego o rosyjską demokrację, już wcześniej próbowała wywrzeć presję na Kreml za systemowe represje wobec krytyków rządu.
Przywódcy UE w piątek zrzucili winę za śmierć Nawalnego – która wstrząsnęła Brukselą i stolicami UE – na Putinowską Rosję.
„UE uważa, że reżim rosyjski jest (wyłącznie) odpowiedzialny za tę tragiczną śmierć” – stwierdził przewodniczący Rady Europejskiej Charles Michel powiedział na platformie mediów społecznościowych X.
Słowa Michela były takie powtórzyło się Josepa Borrella, wysokiego przedstawiciela UE do spraw zagranicznych, który powiedział: „Postawmy sprawę jasno: jest to wyłączna odpowiedzialność Putina”.
Urzędnik reprezentujący ramię dyplomatyczne UE, na którego czele stoi Borrell, powiedział również, że blok pociągnął Rosję Putina do bezpośredniej odpowiedzialności za śmierć Nawalnego.
„Rosja odebrała mu wolność i życie, ale nie godność” – powiedziała Roberta Metsola, przewodnicząca Parlamentu Europejskiego.
„Aleksiej Nawalny nie umarł w więzieniu, został zabity przez brutalność Kremla i jego dążenie do uciszenia opozycji za wszelką cenę” – powiedział prezydent Litwy Gitanas Nausėda powiedział.
„Śmierć Aleksieja Nawalnego to kolejne mroczne przypomnienie o zbójeckim reżimie, z którym mamy do czynienia – i o tym, dlaczego Rosja i wszyscy odpowiedzialni muszą zostać pociągnięci do odpowiedzialności za każdą ze swoich zbrodni” – dodał. powiedział Estońska Kaja Kallas, która na początku tego tygodnia została uznana przez Kreml za „poszukiwaną” w związku z – jak twierdzi – zarzutami dotyczącymi pamięci historycznej.
„Reżim Putina uwięził, a obecnie torturuje na śmierć jeden z ostatnich symboli demokracji w Rosji” – łotewska premier Evika Silina powiedział.
„Wzywam Rosję, aby zaprzestała represjonowania opozycji politycznej i uwolniła wszystkich więźniów politycznych” – dodała Silina.
Trzy państwa bałtyckie UE są zagorzałymi zwolennikami Kijowa i wzywają do podjęcia przez UE surowych środków przeciwko Rosji za jej wojnę na Ukrainie i represje w kraju.
Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen powiedziała, że jest „głęboko zaniepokojona” wiadomością o jego śmierci. „Ponure przypomnienie tego, o co chodzi Putinowi i jego reżimowi” – stwierdziła.
Napłynęły także wyrazy uznania od przywódców belgijskich, czeskich, holenderskich, francuskich, niemieckich, polskich, hiszpańskich i szwedzkich.
Największe zagrożenie dla Putina wyeliminowane
Nawalnego uważano za najzacieklejszego przeciwnika politycznego prezydenta Rosji Władimira Putina i największe zagrożenie dla jego władzy.
Został uhonorowany nagrodą im. Sacharowa Parlamentu Europejskiego za wolność myśli w 2021 r. za niestrudzoną walkę z korupcją i łamaniem praw człowieka w Rosji, pomimo kilku prób ze strony Kremla grożenia mu, torturowania go i otruwania.
Jego córka Daria Nawalna, odbierając nagrodę w czasie, gdy jej ojciec odbywał karę więzienia w rosyjskiej kolonii pracy przymusowej, przekazała w jego imieniu Parlamentowi Europejskiemu następujące przesłanie:
„Powiedzcie, że nikt nie odważy się zrównać Rosji z reżimem Putina. Rosja jest częścią Europy i my staramy się być jej częścią” – powiedziała w 2021 roku.
„Ale chcemy też, aby Europa dążyła do siebie, do tych niesamowitych idei, które leżą u jej podstaw. Dążymy do Europy idei, celebracji praw człowieka, demokracji i integralności”.
W 2020 roku Nawalny został pilnie ewakuowany ze szpitala syberyjskiego do Niemiec, gdzie był leczony po zatruciu środkiem paraliżującym typu nowiczoka.
Pomimo pozornej próby zamachu ze strony rosyjskiego reżimu, w 2021 roku wrócił do Rosji, gdzie został skazany na 19 lat kolonii karnej pod zarzutem ekstremizmu.
Początkowo odbywał karę w więzieniu w środkowej Rosji, ale pod koniec ubiegłego roku został przeniesiony do kolonii karnej „specjalnego reżimu” za kołem podbiegunowym.
Urzędnik UE powiedział, że Friday Navalny był „powoli zabijany” w więzieniu.
Śmierć może skutkować dalszymi sankcjami
Wysoki rangą urzędnik UE wypowiadający się pod warunkiem zachowania anonimowości powiedział w piątek, że Nawalnego był kimś, kogo „naprawdę podziwialiśmy i docenialiśmy” i którego walkę blok „śledził od lat”.
Jednak jego śmierć rzuca także ostre światło na niezdolność bloku w latach poprzedzających wojnę na Ukrainie do wywarcia wystarczającej presji dyplomatycznej na Rosję, aby wypełniła swoje zobowiązania w zakresie praw człowieka.
W 2021 roku, rok przed rozpoczęciem wojny, blok nałożył sankcje, w tym zakaz podróżowania i zamrożenie aktywów, na rosyjskich urzędników odpowiedzialnych za przetrzymywanie Nawalnego na mocy tzw. ustawy Magnitskiego.
Dalsze sankcje nałożono na osoby zamieszane w zatrucie chemiczne Nawalnego w listopadzie 2022 r., osiem miesięcy po inwazji na Ukrainę.
Jego śmierć będzie omawiana podczas poniedziałkowego spotkania ministrów spraw zagranicznych UE w Brukseli.
Urzędnik dodał, że blok jest „gotowy sprawdzić, czy uda nam się umieścić w wykazie (nałożyć sankcje) więcej osób zamieszanych w to morderstwo”.
