Roczna inflacja w UE spada, podczas gdy inflacja żywności pozostaje wysoka, co uderza w rodziny o niskich dochodach w całej Europie.
Inflacja w strefie euro spadła od najwyższego poziomu 10,6% (11,5% w UE) w październiku 2022 r., aby osiągnąć 2,9% (3,6% w UE) w październiku br.
Inflacja cen żywności pozostaje jednak stale wysoka, ponieważ konsumenci w dalszym ciągu zmagają się z kryzysem kosztów utrzymania.
Na przykład realna inflacja żywności, tj. stopa inflacji żywności pomniejszona o inflację ogółem, wyniosła 4,6% w strefie euro (4% w UE) w październiku 2023 r., co wywarło ogromną presję na gospodarstwa domowe o niskich dochodach.
W 2022 r. stopa inflacji w UE gwałtownie wzrośnie, osiągając poziom nienotowany od czterech poprzednich dekad. Od 1997 r. do końca 2021 r. najwyższa roczna stopa inflacji odnotowana w bloku wyniosła 4,4% i została odnotowana w lipcu 2008 r.
Podobną tendencję wykazywała roczna stopa inflacji żywności i napojów bezalkoholowych, która w marcu 2023 r. osiągnęła szczyt na poziomie 19,2%.
Jednak różnica między ogólną stopą inflacji a inflacją żywności i napojów bezalkoholowych nigdy nie była większa niż w ciągu ostatnich 12 miesięcy.
Od 1997 r., czyli pierwszego roku, za który dostępne są dane Eurostatu, realna stopa inflacji cen produktów spożywczych (w tym napojów bezalkoholowych) w UE do połowy 2022 r. nie przekroczyła 3,5%. Osiągając 3,9% w sierpniu 2022 r., osiągnął najwyższy poziom 10,9% w marcu 2023 r.
Inflacja żywności przekroczyła ogólną inflację w 9 z 10 krajów
Według stanu na październik 2023 r. roczna inflacja cen żywności i napojów bezalkoholowych przekroczyła ogólną inflację w 33 z 37 krajów Europy.
Wśród krajów UE realna roczna stopa inflacji żywności wahała się od –5,7% w Czechach do 10,9% w Belgii. Za Belgią plasowały się Holandia (8,8%), Grecja (6,6%) i Hiszpania (5,9%).
Po Czechach najniższe realne wskaźniki inflacji żywności w UE zanotowały Węgry (-1,6%) i Rumunia (-0,5%).
Patrząc na cztery najludniejsze kraje UE, realna stopa inflacji żywności była niższa od średniej w UE w Niemczech (3,7%) i Francji (3,5%), ale wyższa niż w Hiszpanii (5,9%) i Włoszech (4,9%). ).
Uwzględniając Europejską Strefę Wolnego Handlu (EFTA), Wielką Brytanię i kraje kandydujące do UE, Turcja (11,0%) odnotowała najwyższą realną stopę inflacji żywności.
Jak pokazuje poniższa mapa, rzeczywiste dane dotyczące inflacji żywności nie wskazują na ostry podział pomiędzy różnymi regionami Europy, takimi jak stany zachodnie, północne, południowe i wschodnie.
Patrząc wyłącznie na stopę inflacji żywności i napojów bezalkoholowych w UE, liczby te wahały się od 3,7% w Danii do 10,4% w Grecji w październiku 2023 r. Średnia UE w UE wyniosła 7,6%. To pierwszy jednocyfrowy wskaźnik od maja 2022 r.
Roczna stopa inflacji żywności przekroczyła 7,5% w 14 krajach UE, m.in. w Grecji, Belgii, Hiszpanii i Francji.
Kraj kandydujący Turcja była wyjątkiem, jeśli chodzi o inflację żywności na poziomie 72,5%.
Jakie są czynniki wywołujące inflację żywności?
Jak wynika z dokumentu przygotowanego dla posłów, głównymi czynnikami powodującymi inflację żywności są rosnące koszty energii, wpływające na cały łańcuch rolno-spożywczy, od rolników po zakłady przetwórcze i transport.
Ponadto zmniejszona podaż kluczowych środków produkcji rolnej, takich jak nawozy i pasza, stanowi najwyższy koszt środków produkcji dla rolników.
Zakłócenia wojenne na Ukrainie
Według raportu Banku Światowego dotyczącego bezpieczeństwa żywnościowego z 9 listopada 2023 r., kraje europejskie należą do regionów najbardziej dotkniętych.
„Wiele krajów doświadczyło dwucyfrowej inflacji cen żywności, a regiony takie jak Europa i Azja Środkowa są szczególnie dotknięte zakłóceniami spowodowanymi wojną na Ukrainie” – czytamy w raporcie.
Ukraina jest jednym z wiodących na świecie producentów i eksporterów produktów spożywczych.
Kraje najbardziej dotknięte rosnącymi cenami żywności
Gospodarstwa domowe mają różne wzorce konsumpcji w zależności od poziomu dochodów, nawyków kulturowych i położenia geograficznego.
Wzorce te mierzone są wydatkami konsumpcyjnymi gospodarstw domowych, czyli wydatkami, jakie ludzie wydają na towary i usługi w celu zaspokojenia swoich potrzeb i pragnień.
Są to wszelkie wydatki poniesione przez osobę mieszkającą samotnie lub przez grupę osób mieszkających wspólnie we wspólnym mieszkaniu i mających wspólne wydatki w gospodarstwie domowym.
W 2021 r. w UE 14,3% całkowitych wydatków dotyczyło żywności i napojów bezalkoholowych.
W 2022 r. na żywność, w tym napoje bezalkoholowe, wydatkowano 25,2% wydatków konsumpcyjnych gospodarstw domowych w Rumunii, a następnie na Litwie (20,4%), Bułgarii (20,1%) i Estonii (19,9%).
Najniższe udziały w UE odnotowano w Irlandii (8,3%), Luksemburgu (9,0%) i Austrii (10,9%).
Udział wydatków na żywność jest wyższy w krajach kandydujących
Jeśli uwzględnimy kraje kandydujące do UE, odnotowały one najwyższy udział wydatków na żywność – 43,6% w Albanii, 32,2% w Bośni i Hercegowinie, 30,6% w Macedonii Północnej i 27,2% w Czarnogórze.
Realna inflacja żywności jest kluczowa w tych krajach, w których udział wydatków gospodarstw domowych na żywność jest wyższy. Gospodarstwa domowe o niskich dochodach z trudem radzą sobie z wynikającym z tego kryzysem kosztów utrzymania.
