UE rozważa wykorzystanie zamrożonych aktywów Rosji do wsparcia Ukrainy, zgodnie z propozycją von der Leyen. Przeszkody prawne, finansowe i polityczne są znaczące i wywołują debatę wśród krytyków.
W środowym przemówieniu przed Parlamentem Europejskim von der Leyen stwierdziła, że wykorzystanie zamrożonych funduszy na wsparcie ukraińskiej armii byłoby „sprawiedliwym i skutecznym” sposobem pomocy krajowi w obronie przed rosyjską agresją.
„Czas rozpocząć dyskusję na temat wykorzystania nadzwyczajnych zysków z zamrożonych rosyjskich aktywów na wspólny zakup sprzętu wojskowego dla Ukrainy” – stwierdziła.
Odsetki od aktywów mogą sięgać miliardów euro rocznie i można je wykorzystać na zakup broni, amunicji i innego zaopatrzenia wojskowego.
Po zakrojonej na szeroką skalę inwazji Rosji na Ukrainę w lutym 2022 r. kraje zachodnie, w tym Unia Europejska, zamroziły ok. 200 mld euro moskiewskich rezerw walutowych, przechowywanych głównie w Euroclear. Akcja ta, stanowiąca prawie połowę rezerw walutowych Rosji, czyli około 300 miliardów euro, miała na celu nałożenie sankcji gospodarczych w odpowiedzi na inwazję.
Wyzwania prawne i etyczne
Nie ma jasnego międzynarodowego konsensusu w sprawie legalności konfiskaty majątku suwerennego, a każda próba dokonania takiej konfiskaty może zostać zakwestionowana w sądzie. Nawet wykorzystanie odsetek uzyskanych od zamrożonych aktywów może okazać się problematyczne, ponieważ można je uznać za konfiskatę pośrednią.
Konfiskata rosyjskiego majątku może zaszkodzić światowemu systemowi finansowemu. Mogłoby to podważyć zaufanie do euro jako waluty rezerwowej, zniechęcając do przyszłych inwestycji w UE. Dodatkowo istotnym ryzykiem jest odwet Rosji, który może przyjąć formę zajęcia zachodnich aktywów w jej granicach.
Podziały
Propozycja podzieliła także opinie w UE. Niektóre państwa członkowskie, takie jak Polska i kraje bałtyckie, zdecydowanie popierają tę ideę. Inne, jak Niemcy i Francja, są bardziej ostrożne i wyrażają obawy dotyczące konsekwencji prawnych i etycznych. Decyzja o sposobie wykorzystania aktywów, zarządzaniu ich ostateczną likwidacją i zapewnieniu sprawiedliwej dystrybucji stwarza wyzwania logistyczne.
„Przy wsparciu naszych partnerów czy bez nie możemy pozwolić, aby Rosja zwyciężyła” – upierał się przewodniczący Komisji Europejskiej.
Możliwym rozwiązaniem mogłoby być wykorzystanie tych aktywów jako zabezpieczenia pożyczek dla Ukrainy, umożliwiając w ten sposób dostęp do niezbędnych środków bez bezpośredniej konfiskaty.
Podejście to wiąże się jednak z zawiłościami prawnymi.
