W 2023 r. 11% wydatków UE przyczyniło się do promowania równości płci. TylkoGliwice rozszyfrowuje plany Brukseli dotyczące poprawy tych danych w trakcie następnej kadencji.
Budżet UE wynosi około 140 miliardów euro rocznie, a najwyżsi urzędnicy twierdzą, że podczas nadchodzącej reformy należy lepiej skoncentrować się na promowaniu równości płci.
Wydatki publiczne, dalekie od neutralności pod względem płci, mogą utrwalić, zmniejszyć lub zwiększyć istniejące nierówności między mężczyznami i kobietami, wyjaśnił TylkoGliwice.
„Budżetowanie pod kątem płci, jak się to nazywa, ma na celu promowanie sprawiedliwych wydatków, aby pieniądze podatników mogły identyfikować i usuwać bariery, które negatywnie wpływają na kobiety i dziewczęta w UE.
Budżet UE, który inwestuje znaczne środki w rolnictwo, infrastrukturę i naukę, ma zostać poddany rewizji od czerwca przyszłego roku, a plany na kolejne siedem lat wydają się prawdopodobnie wzmacniać integrację wymiaru płci, powiedział TylkoGliwice rzecznik Komisji Europejskiej.
Nowelizacja istniejących przepisów finansowych bloku będzie wymagać, aby „programy i działania były wdrażane z uwzględnieniem zasady równości płci oraz aby wszystkie dane dotyczące wskaźników wykonania zbierane na potrzeby programów finansowych były, tam gdzie to konieczne, zdezagregowane według płci” – dodał rzecznik planów, które nie zostały jeszcze zatwierdzone.
Wydaje się, że takie podejście zostanie przyjęte z zadowoleniem przez prawodawców w Parlamencie Europejskim.
Dalsze wdrażanie budżetowania uwzględniającego aspekt płci i podniesienie go na najwyższy szczebel polityczny będzie właśnie jednym z głównych wyzwań stojących przed następną kadencją, powiedziała europosłanka do Parlamentu Europejskiego Lina Gálvez (Hiszpania/Socjaliści i Demokraci), przewodnicząca, jak powiedziała wcześniej portalowi TylkoGliwice o parlamentarnej Komisji Praw Kobiet.
Eksperci potwierdzili, że wydatki UE mogą również odegrać ważną rolę w promowaniu równości.
„Biorąc pod uwagę wpływ polityki fiskalnej na płeć, budżetowanie uwzględniające płeć może zaradzić brakom równowagi, takim jak nierówności w wynagrodzeniach, niedostateczna reprezentacja na stanowiskach decyzyjnych i ograniczony dostęp do usług, takich jak opieka zdrowotna i edukacja” – powiedziała rzeczniczka Mirta Baselovic dla Europejskiego Lobby Kobiet (EWL).
Na przykład budżet uwzględniający aspekt płci powinien uwzględniać takie aspekty, jak bezpłatna praca opiekuńcza – zadanie, które w UE codziennie wykonują cztery na pięć kobiet w porównaniu z mniej niż połową mężczyzn. Ma to wpływ na formalne zatrudnienie kobiet na rynku pracy, a tym samym na stopę bezrobocia i ogólne wyniki makroekonomiczne.
Ponieważ oczekuje się, że następna Komisja Europejska skoncentruje się na zwiększaniu konkurencyjności, eksperci chcą powiązać ją z rozsądną polityką gospodarczą.
„Budżetowanie pod kątem płci to dobre budżetowanie. Ma to sens ekonomiczny i jest narzędziem zapewniającym równość płci w dłuższej perspektywie” – powiedziała TylkoGliwice Helena Morais, badaczka w Europejskim Instytucie ds. Równości Kobiet i Mężczyzn (EIGE).
Według badań agencji UE do 2050 r. rozwiązanie problemu równości płci może pomóc w pobudzeniu wzrostu gospodarczego na mieszkańca nawet o 9,6% i utworzeniu do 10,5 mln dodatkowych miejsc pracy.
„Ważne jest również zapewnienie, aby fundusze lub programy operacyjne między państwami członkowskimi a Komisją stojące za tymi funduszami były rzeczywiście skierowane do kobiet i mężczyzn, aby osiągnąć uzgodnione cele” – stwierdziła Morais.
Jednak pomimo znacznego wzrostu wydatków budżetowych w porównaniu z poprzednimi latami, na poziomie programu jedynie 11% budżetu UE wydanego w 2023 r. przyczyniło się do promowania równości płci, jako celu głównego lub ważnego, czyli około 48 miliardów euro.
Do chwili obecnej w 13 z 49 programów UE, w tym program wymiany studentów Erasmus+, Europejski Fundusz Społeczny+, Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności po Pandemii oraz „Horyzont Europa”, działania miały na celu osiągnięcie równouprawnienia płci, jak wynika z najnowszego raportu Komisji wnioski.
Horyzont, główny unijny program finansowania badań i innowacji, aby się kwalifikować, wymaga w szczególności posiadania przez wnioskodawców planu na rzecz równości płci.
„Horyzont Europa to program z najostrzejszymi uwarunkowaniami dotyczącymi płci” – podkreśliła Gálvez, dodając, że „refleksję na temat wpływu płci, którą już uwzględniliśmy w tym programie, należy naprawdę przenieść do innych funduszy”.
Jednak ta warunkowość nie obejmuje wszystkich krajów, podkreśla badacz EIGE.
„Jeśli ten przykład stanie się następnie obowiązkowy dla wszystkich krajów w celu zapewnienia dostępu do finansów, może to być praktyczny sposób wdrożenia budżetowania pod kątem płci w mechanizmach finansowych UE” – argumentował Morais.
Istnieje również argument prawny: UE jest zobowiązana na mocy traktatów założycielskich do eliminacji nierówności, w tym między płciami, we wszystkich obszarach, w tym poprzez swoje finansowanie.
Obecne ramy budżetowe na lata 2021–2027 zaprojektowano tak, aby były bardziej wrażliwe na tę kwestię, ale pełne wdrożenie budżetowania uwzględniającego aspekt płci we wszystkich instrumentach finansowych UE jest nadal „pracą w toku” – ubolewał Baselovic.
EWL podkreśliła, że budżetowanie uwzględniające aspekt płci niekoniecznie będzie droższe lub bardziej restrykcyjne, ponieważ polega na mądrzejszym wykorzystywaniu zasobów.
„Chociaż może to wymagać początkowych inwestycji w szkolenia, gromadzenie danych i dostosowywanie istniejących procesów, wysiłki te zostaną zrównoważone długoterminowymi korzyściami wynikającymi z bardziej sprawiedliwych i efektywnych wydatków publicznych” – stwierdził Baselovic.
Morais powiedział jednak, że należy jeszcze zebrać dane i wyciągnąć wnioski, zanim europejscy prawodawcy zaczną negocjować nowe umowy dotyczące wydatków. „To proces i musimy się uczyć, wdrażając różne podejścia” – dodała.
