Czy kraje trzymają się Porozumienia paryskiego? ONZ wkrótce się o tym przekona.
Prawie osiem lat temu 193 państwa i Unia Europejska podpisały Porozumienie paryskie.
Prawnie wiążący międzynarodowy traktat w sprawie zmian klimatycznych ma między innymi na celu ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5°C w stosunku do poziomu sprzed epoki przemysłowej.
Czy zatem jesteśmy na dobrej drodze do osiągnięcia tego celu?
Oto pytanie, na które ma odpowiedzieć pierwsze w historii globalne badanie Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Podobnie jak inwentaryzacja, będzie ona oceniać zbiorowy postęp krajów w kierunku osiągnięcia celów Porozumienia paryskiego.
Dwuletni proces rozpoczął się w 2022 r. i zgodnie z warunkami umowy ma odbywać się co pięć lat.
Czym jest globalny przegląd?
W ramach globalnego podsumowania ONZ ocenione zostaną działania, jakie należy podjąć, aby osiągnąć cele Porozumienia paryskiego.
W porozumieniu uwzględniono obowiązek pociągnięcia krajów do odpowiedzialności za wyznaczone przez nie cele klimatyczne. Służy także zawartemu w porozumieniu „mechanizmowi zapadkowemu”, którego celem jest zapewnienie, aby działania przeciwdziałające zmianom klimatycznym z czasem stały się bardziej ambitne.
W ciągu ostatnich dwóch lat przeanalizowano indywidualne strategie – czyli wkłady ustalone na szczeblu krajowym (NDC) – każdego kraju.
Zebrano inne informacje, w tym plany przystosowania się krajów do zmiany klimatu, potrzeby finansowe i technologiczne, a także raporty naukowe i analizy dotyczące zmiany klimatu.
Wszystkie te informacje są analizowane przez ekspertów i delegatów krajowych i sumowane w serii raportów podsumowujących i wniosków.
Wyniki przeglądu zostaną następnie wykorzystane, aby pomóc krajom w ocenie i wzmocnieniu ich NDC. Będzie to stanowiło podstawę dyskusji prowadzonych na listopadowym szczycie klimatycznym COP28.
Dlaczego Porozumienie paryskie jest ważne?
Celem Porozumienia paryskiego jest zapobieganie najgorszym skutkom zmian klimatycznych.
Sygnatariusze zgodzili się utrzymać „wzrost średniej temperatury na świecie znacznie poniżej 2°C powyżej poziomu przedindustrialnego” i spróbować „ograniczyć wzrost temperatury do 1,5°C powyżej poziomu przedindustrialnego”.
Obecnie ocieplenie wynosi 1,1°C, co oznacza wzrost, który już doprowadził do ekstremalnych warunków pogodowych, w tym intensywniejszych opadów oraz bardziej intensywnych fal upałów i susz, podobnych do tych obserwowanych tego lata w Europie.
Nawet przy takim poziomie ocieplenia konieczna jest adaptacja, aby pomóc ludziom i ekosystemom sobie poradzić.
Według raportu IPCC opublikowanego w marcu tego roku, przy ociepleniu o 1,5°C, około 14 procent światowej populacji będzie narażonych na silne fale upałów co najmniej raz na pięć lat. Przy ociepleniu o 2°C odsetek ten wzrasta do 37%.
Przy temperaturze 2°C o 61 milionów więcej ludzi byłoby narażonych na dotkliwą suszę niż przy temperaturze 1,5°C, podczas gdy o 50 procent więcej osób może doświadczyć zwiększonego niedoboru wody spowodowanego zmianą klimatu.
Wzrost poziomu morza, ocieplenie oceanów i utrata siedlisk dla roślin i zwierząt również będą znacznie większe.
Ocieplająca się planeta oznacza więcej zgonów spowodowanych upałami, chorób przenoszonych przez wektory i brak bezpieczeństwa żywnościowego, co dodatkowo wpływa na zdrowie ludzi i źródła utrzymania.
Skutki te będą się jeszcze pogłębiać w miarę dalszego wzrostu temperatur, co będzie miało różne skutki na całym świecie. Według IPCC najbardziej dotknięte są prawdopodobnie społeczności znajdujące się w niekorzystnej sytuacji, zamieszkujące niższe szerokości geograficzne i mieszkańcy miast.
Dlaczego globalny przegląd jest ważny?
Zeszłoroczny raport ONZ w sprawie zmian klimatycznych ujawnił, że obecne zobowiązania klimatyczne poszczególnych krajów przybliżają nas do ocieplenia o 2,5°C do końca stulecia. Aby temu zapobiec, konieczne są pilne działania.
Globalne badanie ONZ nie tylko oceni nasz zbiorowy postęp w realizacji celów Porozumienia paryskiego, ale także uwypukli, gdzie mamy niedociągnięcia.
Pomoże to decydentom określić, gdzie potrzebne są bardziej zdecydowane działania w zakresie zmian klimatycznych i przyjąć właściwy kurs.
Celem przeglądu jest wskazanie barier i zapewnienie „wykonalnych, skutecznych i niedrogich” działań, które pomogą krajom zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych planety.
„Jeśli zaczniemy działać teraz, nadal możemy zapewnić wszystkim godną życia, zrównoważoną przyszłość” – stwierdza Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC).
Co musi się wydarzyć, aby ograniczyć globalne ocieplenie?
Według ONZ globalne emisje muszą zostać zmniejszone o prawie połowę do 2030 r., aby świat mógł ograniczyć wzrost temperatury na świecie do 1,5°C.
Aby to osiągnąć, emisje gazów cieplarnianych powodowane przez człowieka muszą osiągnąć najwyższy poziom najpóźniej przed 2025 r. i spaść o 43% do 2030 r.
Będzie to oznaczać zmniejszenie naszej zależności od paliw kopalnych poprzez przejście na energię odnawialną i pojazdy elektryczne, poprawę efektywności energetycznej, ograniczenie marnowania żywności, ograniczenie wylesiania i odbudowę ekosystemów.
O czym jeszcze będzie mowa podczas COP28?
Oprócz omówienia wyników globalnego przeglądu podczas listopadowej COP28 omówione zostaną inne kwestie związane z klimatem.
Należą do nich fundusze na rzecz strat i szkód, w ramach których bogate kraje pomagają bezbronnym krajom rozwijającym się w walce i łagodzeniu bezpośrednich skutków zmian klimatycznych.
Kraje będą także debatować, między innymi nad kwestiami związanymi z klimatem, jak osiągnąć sprawiedliwe przejście na energię odnawialną.
