Płace realne spadły w większości krajów europejskich po tym, jak rekordowa inflacja osłabiła większość wzrostu płac nominalnych. Które kraje są najbardziej dotknięte?
W 2022 r. stopa inflacji wstrząsnie UE, osiągając poziom nienotowany od czterech poprzednich dekad. Od 1997 r. do końca 2021 r. w UE najwyższa roczna inflacja wyniosła zaledwie 4,4 proc. i odnotowana została w lipcu 2008 r.
W październiku 2022 r. osiągnęła poziom 11,5 proc. Po tym szczycie inflacja zaczęła spadać, ale w czerwcu 2023 r. w UE nadal wynosiła 6,4 proc.
Wpływ Covid-19 i inwazji Rosji na Ukrainę
Jak wynika z raportu 2023 Employer Outlook dotyczącego sztucznej inteligencji i rynku pracy Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), po kryzysie związanym z Covid-19 nastąpił gwałtowny wzrost cen.
Ceny zaczęły rosnąć w 2021 r. w związku z szybkim odbiciem się pandemii i związanymi z nią wąskimi gardłami w łańcuchu dostaw. Następnie w 2022 r. wpływ rosyjskiej wojny agresywnej przeciwko Ukrainie na ceny energii ponownie spowodował wzrost inflacji.
Gospodarstwa domowe z trudem radzą sobie z wynikającym z tego kryzysem kosztów utrzymania. Prawie wszystkie państwa członkowskie UE podniosły w zeszłym roku stawkę godzinową, ale była to podwyżka w wartościach nominalnych.
Innymi słowy, inflacja nie jest brana pod uwagę.
W pierwszym kwartale 2023 r. w ciągu ostatniego roku realne płace godzinowe spadły w 22 z 24 krajów w Europie. Oznacza to, że nominalne podwyżki były niższe niż inflacja, co obniżyło płace realne.
Realna płaca godzinowa wzrosła pomiędzy pierwszymi kwartałami 2022 r. a 2023 r. jedynie w Belgii (2,9 proc.) i Holandii (0,4 proc.).
Spadek płac realnych wahał się w tym okresie od 0,8% w Luksemburgu do 15,6% na Węgrzech.
Spadek był zauważalny w kilku krajach UE, gdzie realne płace godzinowe spadły o ponad 5 procent. Za Węgrami uplasowały się Łotwa (-13,4 proc.), Czechy (-10,4 proc.) i Szwecja (-8,4 proc.).
Płace realne spadają w Wielkiej Brytanii, Francji i Niemczech
Realne płace godzinowe spadły także we Francji (1,8 proc.), Wielkiej Brytanii (2,9 proc.) i Niemczech (3,3 proc.).
Nominalne płace godzinowe wzrosły w 24 wymienionych krajach w tempie od 0,6 procent w Finlandii do 13,6 procent na Litwie.
Roczny nominalny wzrost płacy godzinowej wyniósł 9,8% na Węgrzech, 6,1% w Wielkiej Brytanii i 4,2% we Francji.
Oczywiście wszystkie te podwyżki nie wystarczyły, z wyjątkiem Belgii i Holandii, ponieważ stopa inflacji była w dalszym ciągu wyższa niż wzrost płac nominalnych.
Roczna stopa inflacji w pierwszych kwartałach 2022–2023 r. wahała się od 3,2 proc. w Szwajcarii do 25,4 proc. na Węgrzech. W tym okresie w całej UE odsetek ten wynosił 9,4%.
Zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych również wzrósł w tym okresie o 9 procent w Wielkiej Brytanii, 8,2 procent w Niemczech i 6 procent we Francji.
Płace realne od czasu pandemii Covid
Jak zmieniły się płace realne w Europie od początku pandemii Covid-19?
Pomimo niedawnego wzrostu płac realnych w większości krajów płace realne są obecnie niższe od poziomów sprzed pandemii. Z danych OECD wynika, że w większości europejskich krajów OECD w okresie od ostatnich kwartałów 2019 r. do 2022 r. realne płace godzinowe spadły.
Skumulowana zmiana realnych wynagrodzeń godzinowych pomiędzy IV kwartałem 2019 r. a IV kwartałem 2022 r
Skumulowana zmiana realnej płacy godzinowej w ciągu tych trzech lat wahała się od -9,6% w Estonii do 7,1% na Litwie. W tym okresie płace realne spadły w 18 z 25 krajów.
Realne płace godzinowe wzrosły o 1,9 procent w Wielkiej Brytanii, a następnie we Francji (1,5 procent). W Niemczech spadły o 3,2 procent.
Stosunkowo lepiej radzą sobie branże o niskich płacach
Choć płace realne ogólnie spadają, jak wynika z raportu OECD, pracownicy w sektorach o niskich płacach często radzą sobie stosunkowo lepiej.
Ewolucja między pierwszymi kwartałami 2022 r. a 2023 r. pokazała, że płace realne kształtowały się lepiej w sektorach o niskich płacach niż w sektorach o wysokich płacach w 13 z 23 krajów, dla których dostępne są dane w Europie.
Grecja jest doskonałym przykładem. Płace realne w sektorach o niskich płacach wzrosły o 5,1 proc., podczas gdy spadły o 2,9 proc.
Ewolucja ta była również lepsza w tej grupie niż w sektorach średnio opłacanych w 14 krajach.
Nie jest to jednak bardzo silna tendencja, ponieważ zmiany w sektorach o wysokich płacach są nieco lepsze niż zmiany w dziedzinach o niskich płacach w niektórych krajach, takich jak Włochy, Portugalia i Wielka Brytania.
Branże są podzielone na trzy główne grupy.
Branże niskopłatne: usługi noclegowe i gastronomiczne, usługi administracyjne i pomocnicze, sztuka, rozrywka i rekreacja, handel hurtowy i detaliczny
Branże o średnich zarobkach: transport i magazynowanie, produkcja, inne usługi, obsługa nieruchomości, budownictwo
Wysoko płatne branże: zdrowie ludzkie i praca socjalna, edukacja, działalność zawodowa, informacja i komunikacja, finanse i ubezpieczenia.
