Europejska skrajna prawica z radością przyjęła zwycięstwo samozwańczego „króla dżungli”, który miesza argentyńską politykę w newralgicznym momencie dla kraju Ameryki Łacińskiej.
Batman i Joker, mężczyzna ubrany w kostium lwa zakrywający całe ciało oraz drugi, którego głowę i ramiona zastąpiono piłami łańcuchowymi. To nie był karnawał ani Comic-Con, ale raczej dziwaczny wiec w ramach kampanii na rzecz nowego prezydenta Argentyny, Javiera Milei.
W ciągu zaledwie kilku lat prawicowy populista Milei przeszedł drogę od telewizyjnego mówcy, który zdobywał wysokie oceny dzięki niepohamowanym wybuchom przeciwko „kaście politycznej”, którą obwiniał za wieloletnie problemy gospodarcze Argentyny, do nowego prezydenta kraju.
Ultraliberalnemu ekonomiście, który nazywa siebie „królem dżungli”, udało się osiągnąć to, czego nie udało się innym: włamać się w dominującą przestrzeń między peronizmem partii „Frente de Todos” a zwolennikami byłego prezydenta Mauricio Macriego, reprezentowana przez partię „Juntos por el Cambio”.
Stąd jego motto: „Nie przyszedłem prowadzić barany, przyszedłem obudzić lwy”.
Zwycięstwo Milei zostało z radością przyjęte przez partie skrajnie prawicowe w całej Europie. Lider hiszpańskiej partii Vox, Santiago Abascal, napisał na platformie mediów społecznościowych X:
„Dziś otwiera się droga przyszłości i nadziei dla Argentyny i całej Ameryki Łacińskiej, co świętujemy w Hiszpanii ze szczególną radością”.
„Niech żyje Hiszpania, niech żyje Argentyna, żyjcie wolni od socjalizmu i suwerenni!”
Założyciel portugalskiej skrajnie prawicowej partii Chega, André Ventura, pogratulował Milei: pismo że „walka w obronie społeczeństwa toczy się na kilku terytoriach, a w Argentynie pierwsza bitwa została wygrana!”
Matteo Salvini, wicepremier Włoch i lider prawicowej Ligi zabrał także do X pogratulować Milei i życzyć mu dobrej pracy.
Atrakcyjność Milei wydaje się wynikać z jego zdolności do kierowania gniewu, jaki Argentyńczycy żywią wobec klasy rządzącej w obliczu rozpalonej do czerwoności trzycyfrowej inflacji i rosnącego ubóstwa. Inflacja rok do roku w kraju kształtuje się na poziomie 140%, a ponad 40% społeczeństwa ma trudności z dotarciem do końca miesiąca.
„Mówi jak ktoś z ulicy, jak jeden z nas, dlatego jest tak popularny” – mówi Rodrigo Agüera, argentyński kelner mieszkający w Barcelonie.
„Jestem zwolennikiem zmian” – mówi, ale „będziemy musieli zobaczyć, co będzie potem, bo ostatecznie politycy zawsze pozostaną politykami, mówią jedno, a robią drugie”.
Od gadającego w telewizji do prezydenta
Milei, niegdyś postrzegany jako element poboczny argentyńskiej polityki, zdołał przełożyć swój sukces jako gadającej głowy na miejsce w Izbie Deputowanych, niższej izbie Kongresu Argentyny, w 2021 roku.
Następnie ogłosił coś, co wyglądało na odległą kandydaturę na prezydenta, ale wstrząsnął politycznym establishmentem Argentyny, gdy otrzymał najwięcej głosów w sierpniowych prawyborach w kraju – ogólnokrajowym konkursie postrzeganym jako masowe badanie preferencji wyborców.
„To osoba, która nie rozumie systemu politycznego. Ani elektoratu, ani władzy wykonawczej. Nie ma doświadczenia w rządzeniu miastem ani gminą. Jak mamy od niego rządzić krajem?” – powiedziała studentka zarządzania kulturą Candela Kantor.
„Otaczają go ludzie, których chce posadzić na stanowiskach ministerialnych, ludzie blisko powiązani z najgorszym kryzysem w Argentynie” – dodała.
Argentyńczycy szukają alternatywy
Przewidywano, że Milei będzie miała przewagę w październikowym sondażu, ale zajęła drugie miejsce z 30% głosów, prawie siedem punktów za ministrem gospodarki Sergio Massą.
Badacz Alan Ríos zdaje się sądzić, że część populacji, która głosowała na Milei, „nie widzi siebie odzwierciedlenia w aktualnej narracji ani w kirchneryzmie, ani w makryzmie”.
„Przeżyli doświadczenia z obydwoma typami rządów i nic się nie zmieniło. W rzeczywistości było jeszcze gorzej” – wyjaśnia.
„Tak” dla autonomii ciała, „Nie” dla aborcji
Często nazywana argentyńskim Donaldem Trumpem Milei łączy w sobie miłość do ideałów kapitalizmu ze społecznie konserwatywną polityką, w tym sprzeciwem wobec aborcji, którą Argentyna zalegalizowała w 2020 roku.
Z drugiej strony jest zwolennikiem swobodnej sprzedaży broni palnej i narządów ludzkich. „Dlaczego wszystko musi być regulowane przez państwo? Moją pierwszą własnością jest moje ciało” – mówi.
Wprowadzenie dolara amerykańskiego i zamknięcie Banku Centralnego to dwa z obiecanych przez niego działań wraz z prywatyzacją państwowych przedsiębiorstw publicznych.
Niektórzy zwolennicy używali także rekwizytów imitujących piłę łańcuchową, którą Milei często trzymał na wiecach, aby symbolizować, co chce zrobić z wydatkami państwa. Ekonomista i miłośnik psów dał jasno do zrozumienia, że nastąpią cięcia w głównych kwestiach społecznych, takich jak zdrowie, edukacja i rozwój społeczny.
Nauczyciel historii Luis Klejzer stwierdza, że „stanowi zagrożenie dla wolności demokratycznej i praw człowieka”.
Pamięć historyczna w niebezpieczeństwie
Kolejną kwestią, która wywołała debatę publiczną, jest nowa wiceprezydent Victoria Villarruel.
Villarruel, córka oficerów wojskowych, jest prawniczką, która większość swojej kariery spędziła na obronie oficerów wojskowych odpowiedzialnych za łamanie praw człowieka popełniane podczas skrajnie prawicowej dyktatury na przełomie lat 70. i 80. XX w., które obejmowało tortury i zaginięcia tysięcy żołnierzy ludzi przez siły bezpieczeństwa.
„Istnieje duża część społeczeństwa, rodziny wojskowych, ludzie ze kręgów wojskowych, ludzie o bardziej prawicowym charakterze, którzy są zaangażowani w politykę w Argentynie i którzy do tej pory nie mieli swojego miejsca reprezentacji” – wyjaśnia Ríos.
„Więc Milei, przychodząc tutaj i usprawiedliwiając te wszystkie rzeczy, otwarcie daje miejsce wszystkim tym ludziom” – dodaje.
Według Klejzera postać Javiera Milei „potrafi skanalizować całe niezadowolenie, jakie niesie ze sobą to społeczeństwo. Szczególnie wśród młodych ludzi”, w co, jego zdaniem, kryzys gospodarczy uderza bardzo mocno.
„Nie widzą przyszłości. Próbują więc wyjść z tej sytuacji za pośrednictwem skrajnej prawicy”.
Nauczyciel historii z Buenos Aires twierdzi, że wybór Milei na prezydenta oznacza utratę „konstytucyjnych wolności naszej ukochanej Argentyny”.
