Po miesiącach nacisków opinii publicznej Ruth Patir, izraelska artystka wystawiająca prace na tegorocznym Biennale w Wenecji, zamknęła pawilon swojego kraju do czasu zawieszenia broni.
Pomimo wsparcia włoskiego rządu w obliczu petycji przeciwko włączeniu Izraela na Biennale w Wenecji, nominowana przez naród artystka sama zorganizowała wystawę.
Przed publicznym otwarciem Biennale w najbliższy weekend nominowana z Izraela artystka Ruth Patir potwierdziła, że pawilon tego kraju nie będzie udostępniony do oglądania.
„Artysta i kuratorzy izraelskiego pawilonu otworzą wystawę po osiągnięciu porozumienia o zawieszeniu broni i uwolnieniu zakładników” – głosi napis na przodzie izraelskiego pawilonu.
Z Ruth Patir, izraelską artystką, która stworzyła projekt „(M)otherland” na Biennale, rozmawiała New York Times o decyzji. „Nienawidzę tego” – powiedziała – „ale myślę, że to ważne”. Pomimo ogromnego rozwoju kariery, jaki Biennale zapewni urodzonemu w Ameryce artyście, Patir przyznał, że sytuacja w Gazie jest „znacznie poważniejsza ode mnie”.
Decyzja o wycofaniu wystawy jest następstwem wielomiesięcznej debaty publicznej w środowisku artystycznym na temat zezwolenia izraelskiemu pawilonowi na prezentację na Biennale.
Po rozpoczęciu wojny między Izraelem a Hamasem w 2023 r., wywołanej atakami z 7 października, kiedy bojownicy Hamasu wkroczyli do Izraela i zabili 1200 osób oraz wzięli 240 zakładników, izraelskie siły zbrojne zabiły w Gazie ponad 33 000 osób.
Międzynarodowa społeczność artystyczna szeroko potępiła działania Izraela w reakcji na atak z 7 października. W lutym to potępienie dotarło na Biennale w Wenecji, kiedy ANGA (Sojusz na rzecz Sztuki Nie Ludobójstwa) rozesłała petycję żądającą wykluczenia Izraela z wydarzenia.
Petycja ANGA otrzymała ponad 17 000 sygnatariuszy, w tym uczestników poprzednich Biennale i zwycięzców czołowych brytyjskich nagród artystycznych, nagrody Turnera.
W odpowiedzi na petycję włoski minister kultury Gennaro Sangiuliano bronił prawa Izraela do zachowania swojego pawilonu. Izrael „nie tylko ma prawo wyrażać swoją sztukę, ale ma obowiązek dawać świadectwo swojemu narodowi właśnie w momencie, w którym został mocno uderzony przez bezlitosnych terrorystów” – powiedział Sangiuliano.
Izraelski odpowiednik Sangiuliano, Miki Zohar, powiedział o solidarności Włoch: „Sztuka jest pomostem między kulturami i między ludźmi – i będziemy w dalszym ciągu stanowczo sprzeciwiać się próbom bojkotu Izraela na forach międzynarodowych”.
Linie podziału
Decyzja Patir o nieotwarciu pawilonu zapadła również po tym, jak Mira Lapidot, która wraz ze swoją siostrą Tamar Margalit była kuratorką tegorocznego pawilonu, broniła znaczenia izraelskich artystów w reprezentowaniu indywidualności narodu, a nie jedynie w roli rzecznika rządu Netanjahu.
„Wszyscy czuliśmy, że po 7 października w świecie sztuki nastąpiła polaryzacja” – powiedział Lapidot Haaretz. „W przeciwieństwie do sceny politycznej, świat sztuki pretendował lub aspirował do przedstawienia czegoś bardziej złożonego, niejednoznacznego, co mogło zawierać wewnętrzne sprzeczności – i nagle, za jednym zamachem, zmieniło się postrzeganie. Możesz być albo po tej, albo po drugiej stronie. Nie ma już sposobu, aby wyrazić empatię i stanowisko, które jest czymś więcej niż za lub przeciw, co zasadniczo zaprzecza wszystkiemu, co rozumiem na temat sztuki.
Wielu członków rodziny Margalit było publicznie zaangażowanych w izraelskie ruchy na rzecz pokoju, a kuratorka powiedziała gazecie o swoim przerażeniu, że została zredukowana do roli rzecznika nacjonalistycznego. „Nie ma innych przypadków, w których można wnosić roszczenia wobec artysty za to, co robi jego kraj. To istnieje tylko w odniesieniu do Izraela. Przyklejają artystę i twórcę do państwa.”
„Decyzja o prezentacji w Wenecji jest odmową poddania się temu wymazaniu. Prawdopodobnie nikogo nie przekonam i nie jestem zainteresowana konfrontacją z tymi, którzy będą protestować przeciwko nam i Izraelowi” – powiedziała Margalit w odpowiedzi na sposób, w jaki izraelscy artyści zostali pozbawieni platform ze względu na ich narodowość.
Biorąc pod uwagę komentarze Margalit, wydaje się, że decyzja o nieprowadzeniu programu została podjęta wyłącznie przez artystę Patira.
Do tej pory Patir milczał, gdy wrzawa wokół izraelskiego pawilonu trafiła na pierwsze strony gazet. Oryginalny program „(M)otherland” opowiadał o macierzyństwie i drodze Patir do płodności po tym, jak zalecono jej zamrożenie komórek jajowych.
Została wybrana na artystkę Biennale na miesiąc przed wybuchem wojny. Nigdy nie wyobrażała sobie, „że będziemy w kwietniu w Wenecji z zakładnikami w niewoli i że wojna wciąż będzie trwała”. W odpowiedzi najpierw postanowili przerwać imprezę z okazji otwarcia pawilonu, a następnie w reakcji na wojnę postanowili przerobić dzieło sztuki, zanim podjęto ostateczną decyzję o nieotwieraniu.
Biennale potrwa do końca listopada i Patir ma nadzieję, że zostaną spełnione warunki umożliwiające ich otwarcie. „Wierzę, że je otworzymy” – powiedział Patir. „Wierzę, że to zrobimy”.
